Starzenie się populacji. Aktywizacja, koprodukcja i integracja społeczna osób starszych
Opracowanie ma charakter poglądowo-teoretyczny, powstało bowiem na podstawie przeglądu dostępnej literatury przedmiotu (polskiej i zagranicznej). Publikacja skierowana jest zarówno do naukowców jak i studentów zajmujących się tematyką starzenia się ludności, starości i osób starszych oraz do coraz szerszego grona zainteresowanych tymi zagadnieniami praktyków, w tym polityków i decydentów oraz reprezentantów usług publicznych, przedstawicieli mediów i organizacji pozarządowych. ** The study is illustrative and theoretical in nature, as it was based on a review of the available literature on the subject (Polish and foreign). The publication is addressed to both scholars and students dealing with the subjects of population ageing, old age, and older adults, as well as to a growing group of practitioners interested in these issues, including politicians and decision-makers as well as representatives of public services, the media, and non-governmental organizations.
Opracowanie ma charakter poglądowo-teoretyczny, powstało bowiem na podstawie przeglądu dostępnej literatury przedmiotu (polskiej i zagranicznej). Publikacja skierowana jest zarówno do naukowców jak i studentów zajmujących się tematyką starzenia się ludności, starości i osób starszych oraz do coraz szerszego grona zainteresowanych tymi zagadnieniami praktyków, w tym polityków i decydentów oraz reprezentantów usług publicznych, przedstawicieli mediów i organizacji pozarządowych.
**
The study is illustrative and theoretical in nature, as it was based on a review of the available literature on the subject (Polish and foreign). The publication is addressed to both scholars and students dealing with the subjects of population ageing, old age, and older adults, as well as to a growing group of practitioners interested in these issues, including politicians and decision-makers as well as representatives of public services, the media, and non-governmental organizations.
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
68
2. Formy aktywności i aktywizacja osób w niemobilnym wieku produkcyjnym…
wszystkie „interakcje między składowymi częściami czy grupami, które prowadzą
do ich powiązania, kooperacji, koegzystencji, dostosowania się czy do
rozwiązywania konfliktów” (Turowski, 1993, s. 129). Istnieją przede wszystkim
dwie płaszczyzny integracji: 1) normatywna – stan i stopień, w jakim „systemy
wartości wyznawane przez członków grupy i ich zachowania są zgodne
z systemami wartości i wzorami zachowań obowiązującymi w danej grupie”
(Turowski, 1993, s. 131); 2) funkcjonalna – „stan i stopień zgodności ról społecznych
pełnionych przez członków grupy oraz funkcji i zadań wykonywanych
przez instytucje grupowe z rolami i funkcjami im przypisywanymi, oraz stan
i stopień, w jakim wykonują je w sposób zharmonizowany” (Turowski, 1993,
s. 131). W literaturze wyróżnia się także integrację w wymiarze kulturalnym
oraz komunikacyjnym (Chabior, 2012, s. 38). Pierwsza dotyczy stanu zgodności
między standardami i wzorami kulturowymi (np. w zakresie zachowań konsumpcyjnych
osób starszych, spędzania czasu wolnego, stylu życia) w danej
grupie a wzorami alternatywnymi np. w subkulturach. Integracja komunikacyjna
dotyczy zaś rodzajów i stopnia intensywności stosunków i kontaktów
społecznych między przedstawicielami grup czy pokoleń (w uproszczeniu np.
w podziale na osoby młode, osoby w wieku średnim, osoby starsze).
Każda zbiorowość wypracowuje przynajmniej minimalne mechanizmy podtrzymywania
integracji społecznej. Zdaniem Clausa Offego (1999, s. 183–184)
mechanizmy te przybierają trzy formy (kulturową, gospodarczą i polityczną)
oraz przejawiają się na trzech poziomach organizacji życia społecznego (makro-,
mezo- i mikrostrukturalnym) (tabela 11). Integracja dotyczy zatem kolejno:
1) świadomości jedności społeczeństwa, w którą wierzą jego członkowie oraz
która ma podstawy w historii, języku, tradycji i religii; 2) zdolności wytwórczych
do zaspokojenia potrzeb materialnych i bezpieczeństwa socjalnego na poziomie
adekwatnym do możliwości; oraz 3) zdolności instytucji do rozwiązywania,
tłumienia, regulowania i centralizacji konfliktów politycznych na podstawie
konstytucyjnych regulacji prawnych. Te trzy formy dotyczą nie tylko państw,
narodów, klas i warstw (poziom makro), lecz także struktur pośrednich, takich
jak społeczności lokalne, partie polityczne, organizacje pozarządowe i korporacje
zawodowe (poziom mezo), oraz relacji w małych grupach, kręgach towarzyskich
i wspólnotach (poziom mikro).
Możliwa jest też sytuacja odwrotna, czyli stan dezintegracji, który dostrzegalny
jest przeważnie w płaszczyźnie normatywnej. Do rozpadu zwartości grup
prowadzą m.in. brak informacji i łączności między członkami, ich wysoka
ruchliwość społeczna, heterogeniczność grupy oraz konflikt ról społecznych
(Turowski, 1993, s. 132–136). Przykładem jest konflikt pokoleń jako „odmiana
konfliktu kulturowego nasilająca się w okresach szybkich zmian kulturowych,
gdy pokolenie młodsze internalizuje nowe wzory kulturowe odmienne od wzorów
typowych dla pokolenia starszego” (Sztompka, 2002, s. 254). Istotę stanowią
tu przejawy niechęci, akty wrogości lub walki między zbiorowościami o od-
Change language