Starzenie się populacji. Aktywizacja, koprodukcja i integracja społeczna osób starszych
Opracowanie ma charakter poglądowo-teoretyczny, powstało bowiem na podstawie przeglądu dostępnej literatury przedmiotu (polskiej i zagranicznej). Publikacja skierowana jest zarówno do naukowców jak i studentów zajmujących się tematyką starzenia się ludności, starości i osób starszych oraz do coraz szerszego grona zainteresowanych tymi zagadnieniami praktyków, w tym polityków i decydentów oraz reprezentantów usług publicznych, przedstawicieli mediów i organizacji pozarządowych. ** The study is illustrative and theoretical in nature, as it was based on a review of the available literature on the subject (Polish and foreign). The publication is addressed to both scholars and students dealing with the subjects of population ageing, old age, and older adults, as well as to a growing group of practitioners interested in these issues, including politicians and decision-makers as well as representatives of public services, the media, and non-governmental organizations.
Opracowanie ma charakter poglądowo-teoretyczny, powstało bowiem na podstawie przeglądu dostępnej literatury przedmiotu (polskiej i zagranicznej). Publikacja skierowana jest zarówno do naukowców jak i studentów zajmujących się tematyką starzenia się ludności, starości i osób starszych oraz do coraz szerszego grona zainteresowanych tymi zagadnieniami praktyków, w tym polityków i decydentów oraz reprezentantów usług publicznych, przedstawicieli mediów i organizacji pozarządowych.
**
The study is illustrative and theoretical in nature, as it was based on a review of the available literature on the subject (Polish and foreign). The publication is addressed to both scholars and students dealing with the subjects of population ageing, old age, and older adults, as well as to a growing group of practitioners interested in these issues, including politicians and decision-makers as well as representatives of public services, the media, and non-governmental organizations.
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
70
2. Formy aktywności i aktywizacja osób w niemobilnym wieku produkcyjnym…
i podobieństwa pokoleń mogą odnosić się zarówno do całych społeczeństw,
jak i ich wybranych części. Rozbieżności mogą ujawniać się np. w czynnościach
pracy i czasu wolnego, w wykorzystywaniu technologii przekazu i kumulowania
dziedzictwa kulturowego, ale nie muszą jednocześnie zachodzić w wartościach
religijnych lub w poparciu poszczególnych partii politycznych. Zakłada się,
że integracja międzypokoleniowa to stan docelowy polegający na tworzeniu
jedności w różnorodności pokoleń, a nie ich jednolitości. Istotne jest przy tym
podtrzymywanie uporządkowania systemu społecznego tak, by możliwe było
wykorzystanie jego żywiołowych procesów wewnętrznych (czynników endogennych)
do zmniejszania zapóźnień rozwojowych i poprawy jakości życia.
Koncepcję tę można odnieść też do czynników egzogennych, czyli procesów
znajdujących się poza systemem społecznym, które nie stanowią o jego rozwoju,
lecz o adaptacji do nacisków i bodźców zewnętrznych (Sztompka, 2002, s. 440).
Czynnikami takimi mogą być m.in. ogólne trendy kształtowania społeczeństwa
wiedzy, gospodarki opartej na wiedzy, procesy integracji europejskiej oraz zmiany
demograficzne zachodzące poza granicami Polski.
W literaturze przedmiotu stosowane jest też niekiedy określenie „integracja
wiekowa” (Klimczuk, 2018c). Pojęcie to ma przynajmniej dwa znaczenia. W ujęciu
wąskim odnosi się do takiej struktury ról społecznych w różnorodnych
instytucjach, która umożliwia istnienie różnic, ale nie są one zależne ściśle
od struktury wieku, tj. tego, czy ktoś jest osobą młodą, w wieku średnim czy
też w wieku starszym (Phillips, Ajrouch, Hillcoat-Nalletamby, 2010). Chodzi
tutaj w szczególności o instytucje edukacyjne, gospodarcze, polityczne, religijne
i czasu wolnego, w których osoby z odmiennych grup wieku i pokoleń
odgrywają rozmaite role i zajmują różne pozycje. Integracja wiekowa opiera się
tu na założeniu, że dostęp do instytucji, możliwość wyjścia z nich i dostęp do
wyników/rezultatów (ang. outcomes, w tym outputs – produkty, rzeczywiście
zrealizowane świadczenia i usługi widoczne w perspektywie krótkoterminowej,
np. poprawa stanu zdrowia jednostek, oraz impact – wpływy, oddziaływania
oraz skutki długoterminowe, np. zmniejszenie ubóstwa) działalności tych instytucji
jest równy dla wszystkich bez względu na wiek. W tym ujęciu integracja
wiekowa stanowi przeciwieństwo „segregacji wiekowej”, który to termin
zwraca uwagę na bariery związane z normami społecznymi i wiekowymi co
do akceptowalnych ról i związków poszczególnych grup wieku z instytucjami
(np. ograniczenie możliwości edukacji, pracy, odpoczynku w pewnych miejscach;
społeczne oczekiwanie ograniczenia interakcji do osób w tym samym
wieku, np. w domach pomocy społecznej lub społecznościach emerytalnych).
Opisane ujęcie integracji wiekowej jako struktury społecznej idealnego typu
zostało wprowadzone do literatury przez Matildę W. Riley i Johna W. Rileya
(1994a, 1994b, 2000) w celu sformułowania odpowiedzi na problem „opóźnienia
strukturalnego” (ang. structural lag). Opóźnienie strukturalne zostało wcześniej
opisane przez Riley (1988) jako niedostosowanie powolnych zmian struktur
Change language