Starzenie się populacji. Aktywizacja, koprodukcja i integracja społeczna osób starszych
Opracowanie ma charakter poglądowo-teoretyczny, powstało bowiem na podstawie przeglądu dostępnej literatury przedmiotu (polskiej i zagranicznej). Publikacja skierowana jest zarówno do naukowców jak i studentów zajmujących się tematyką starzenia się ludności, starości i osób starszych oraz do coraz szerszego grona zainteresowanych tymi zagadnieniami praktyków, w tym polityków i decydentów oraz reprezentantów usług publicznych, przedstawicieli mediów i organizacji pozarządowych. ** The study is illustrative and theoretical in nature, as it was based on a review of the available literature on the subject (Polish and foreign). The publication is addressed to both scholars and students dealing with the subjects of population ageing, old age, and older adults, as well as to a growing group of practitioners interested in these issues, including politicians and decision-makers as well as representatives of public services, the media, and non-governmental organizations.
Opracowanie ma charakter poglądowo-teoretyczny, powstało bowiem na podstawie przeglądu dostępnej literatury przedmiotu (polskiej i zagranicznej). Publikacja skierowana jest zarówno do naukowców jak i studentów zajmujących się tematyką starzenia się ludności, starości i osób starszych oraz do coraz szerszego grona zainteresowanych tymi zagadnieniami praktyków, w tym polityków i decydentów oraz reprezentantów usług publicznych, przedstawicieli mediów i organizacji pozarządowych.
**
The study is illustrative and theoretical in nature, as it was based on a review of the available literature on the subject (Polish and foreign). The publication is addressed to both scholars and students dealing with the subjects of population ageing, old age, and older adults, as well as to a growing group of practitioners interested in these issues, including politicians and decision-makers as well as representatives of public services, the media, and non-governmental organizations.
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
2.2. Rozumienie aktywności, aktywizacji, produktywności i integracji 65
samych początków prac nad nią podkreślają stanowczo, iż jest ona tylko jedną
z możliwych opcji, której wdrażanie w życie powinno zależeć bezwarunkowo od
gotowości i chęci konkretnych osób zainteresowanych podejmowaniem aktywności
tego typu. Nie może być tutaj mowy o przymusie i/lub społecznej presji
wobec starzejących się osób, które powinny być jedynie zachęcane do rozwoju
własnej produktywności i wspomagane w tym obszarze (Moody, 2001, s. 181).
Dlatego idea produktywnego starzenia się ma na celu poszerzenie dotychczasowych
możliwości dla osób starszych, a nie nakładanie sztywnych ram oczekiwań
w postaci jednolitych i obligatoryjnych form zaangażowania wszystkich osób,
które przekroczyły próg starości. Takie liberalne podejście zachowuje zatem
właściwy margines swobody dla osób, które pragną konwencjonalnej emerytury
i nie chcą być „produktywne” w żadnym z różnych znaczeń tego terminu
(Morris, 1993).
Dlatego konkretne rozwiązania powinny opierać się na zasadach wyboru,
możliwości i włączenia zamiast przymusu, obowiązku lub elitaryzmu. Tworzenie
nierealistycznych oczekiwań bezwzględnej produktywności osób starszych może
być bowiem krzywdzące i szkodliwe szczególnie dla jednostek, które z różnych
przyczyn nie będą dysponowały przydatnymi społecznie zasobami lub zwyczajnie
nie będą zainteresowane wykorzystywaniem ich w działaniach na rzecz
dobra wspólnego (Morrow-Howell i in., 2015, s. 4). Niektórzy badacze, a wśród
nich Martha B. Holstein i Meredith Minkler, sugerują zatem, że budowane w realnym
życiu społeczne platformy funkcjonowania osób starszych powinny obejmować
nie tylko szerokie możliwości ciągłego zaangażowania dla tych, którzy
wybierają tę ścieżkę, lecz także właściwą identyfikację i sprawne usuwanie barier
utrudniających uruchamianie oraz restrukturyzację układów społecznych, które
obecnie raczej wykluczają osoby starsze (Holstein, Minkler, 2007). Przy takim
rozkładzie sił społecznych poziom i zakres produktywności osób starszych determinować
będą zarówno zasoby i zaangażowana postawa tych jednostek, jak
i gotowość reszty społeczeństwa do ich przyjęcia i zagospodarowania. Oznacza
to, że indywidualna zdolność nie będzie dostatecznie wykorzystana, dopóki
nie zwiększy się zdolność instytucjonalna (ogółu społeczeństwa) do jej zaangażowania
(Morrow-Howell i in., 2017, s. 2). Już propozycja Bassa i Caro (1996)
obejmowała bardzo wiele czynników determinujących potencjalną produktywność
osób starszych, w tym m.in. politykę społeczną, zmiany demograficzne,
warunki środowiska społecznego, ale także status społeczno-ekonomiczny oraz
motywacje poszczególnych jednostek.
Odnosząc się do wspomnianych rozważań, zespół Michaela Sherradena opracował
model produktywnego zaangażowania, opierający się na dwóch zasadniczych
elementach (źródłach produktywności): zdolności jednostki (czynniki
demograficzne, zdrowotne i edukacyjne) oraz zdolności instytucjonalnej (cechy
organizacyjne społeczeństwa, polityki publiczne i programy) (Sherraden i in.,
2001, s. 270). Jednocześnie przyjęto, że obydwa elementy tworzą symbiotyczny
Change language