Starzenie się populacji. Aktywizacja, koprodukcja i integracja społeczna osób starszych
Opracowanie ma charakter poglądowo-teoretyczny, powstało bowiem na podstawie przeglądu dostępnej literatury przedmiotu (polskiej i zagranicznej). Publikacja skierowana jest zarówno do naukowców jak i studentów zajmujących się tematyką starzenia się ludności, starości i osób starszych oraz do coraz szerszego grona zainteresowanych tymi zagadnieniami praktyków, w tym polityków i decydentów oraz reprezentantów usług publicznych, przedstawicieli mediów i organizacji pozarządowych. ** The study is illustrative and theoretical in nature, as it was based on a review of the available literature on the subject (Polish and foreign). The publication is addressed to both scholars and students dealing with the subjects of population ageing, old age, and older adults, as well as to a growing group of practitioners interested in these issues, including politicians and decision-makers as well as representatives of public services, the media, and non-governmental organizations.
Opracowanie ma charakter poglądowo-teoretyczny, powstało bowiem na podstawie przeglądu dostępnej literatury przedmiotu (polskiej i zagranicznej). Publikacja skierowana jest zarówno do naukowców jak i studentów zajmujących się tematyką starzenia się ludności, starości i osób starszych oraz do coraz szerszego grona zainteresowanych tymi zagadnieniami praktyków, w tym polityków i decydentów oraz reprezentantów usług publicznych, przedstawicieli mediów i organizacji pozarządowych.
**
The study is illustrative and theoretical in nature, as it was based on a review of the available literature on the subject (Polish and foreign). The publication is addressed to both scholars and students dealing with the subjects of population ageing, old age, and older adults, as well as to a growing group of practitioners interested in these issues, including politicians and decision-makers as well as representatives of public services, the media, and non-governmental organizations.
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
60
2. Formy aktywności i aktywizacja osób w niemobilnym wieku produkcyjnym…
porzucić energię i nagromadzone doświadczenie, umiejętności i mądrość naszych
starszych obywateli. Jeśli przedstawimy to w formie pytania, zaczniemy
rozważać naszą niedawno nabytą emeryturę. Musimy rozważyć dwie powiązane
ze sobą kwestie: co poprawia życie jednostki i co buduje siłę kolektywności –
społeczności – od której zależy dobrobyt jednostki. Musimy zadać dwa pytania.
Po pierwsze: czy nasze społeczeństwo potrzebuje wkładu wszystkich obywateli,
niezależnie od wieku? Po drugie: czy satysfakcjonujące starzenie się wymaga
znaczących społecznie ról?” (Morris, 1993, s. 287–288). Wydaje się, że poszukiwanie
odpowiedzi na tak postawione pytania powinno generować zmianę
dotychczasowej optyki postrzegania przechodzenia na emeryturę jako „czysto”
indywidualnego wyboru pomiędzy ograniczonymi opcjami poza głównym nurtem
życia społecznego – w kierunku bardziej złożonego i subtelnego spojrzenia
na ewolucję demograficzną i społeczną, w której nowoczesne i dynamicznie
rozwijające się społeczeństwa oraz produktywne starzenie się wymagają siebie
nawzajem (Moody, 1993, s. 31).
Zwolennicy idei produktywnego starzenia się przekonują, że społeczeństwo
nie może pozwolić sobie na dalsze pomijanie potencjałów osób starszych, które
powinny stanowić istotne źródło zmian społecznych i wzrostu gospodarczego.
Co więcej, ostrzegają, że utrzymywanie tendencji do ograniczania szans na
produktywne funkcjonowanie osób starszych już w niedalekiej przyszłości może
podsycić ryzykowną dyskusję na temat sprawiedliwości międzypokoleniowej,
której poczucie w społeczeństwach (a przede wszystkim wśród przedstawicieli
młodszych pokoleń) będzie stanowić istotne wyzwanie (Hinterlong, Morrow-
‐Howell, Sherraden, 2001, s. 3). Tym bardziej że, jak podkreślają badacze, produktywne
starzenie się nie jest niczym nowym w historii ludzkości (Achenbaum,
2001). Jak już wskazano, w rzeczywistości to przejście na emeryturę i inne formy
formalnego wycofywania się z działalności produkcyjnej stanowią stosunkowo
nowe praktyki we współczesnych społeczeństwach przemysłowych i poprzemysłowych.
W społeczeństwach tradycyjnych (rolniczych) większość osób starszych
przez cały cykl życia była stale zaangażowana w działalność produkcyjną w gospodarstwach
rodzinnych (Windsor, Anstey, 2008; Lum, 2013).
W kontekście dotychczasowej dyskusji perspektywa produktywnego starzenia
się jawi się zatem jako pozytywna (właściwa) reakcja na dostrzegane już
przez badaczy opóźnienie pomiędzy wzrostem indywidualnych zdolności osób
starszych a dostępnością zinstytucjonalizowanych ról społecznych. Opiera się
więc na bezwarunkowym odrzuceniu przekonania, że większość osób starszych
nie jest w stanie sprostać współczesnym wymaganiom rynkowym i społecznym,
przez co de facto musi być degradowana do roli konsumentów indywidualnych
i społecznych zasobów. W odróżnieniu jednak od występujących w przeszłości
oczekiwań dotyczących bezwarunkowego i często skrajnie nieelastycznego zaangażowania
starców w przypisywaną im „odgórnie” działalność produktywną –
obecnie równie bezdyskusyjnie należy przyjąć, że zakres i forma zaangażowania
Change language