26.03.2017 Views

187_knyha-1-166

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

ЭДЕБИЯТ НАЗАРИЕСИ<br />

ЯЗЫЛЫ ЭДЕБИЯТНЫНЪ ШИИРИЙ ШЕКИЛЛЕРИ.<br />

ГЪАЗЕЛЬ. МЕСНЕВИ<br />

Гъазель — шаркъ шиириетинде кениш ишлетильген<br />

шекиллеринден биридир. Гъазель 5—12 бейиттен ибарет ола.<br />

Оларнынъ мевзусы кеништир. Базы гъазеллер ашкъ, севгили,<br />

шарап, гузеллик, къадынлыкъ мевзуларында язылыр. Фельсефе,<br />

тасаввуф, дин ве огретиджи, насиат бериджи (дидактик) мевзуларда<br />

язылгъан гъазеллер де бар.<br />

Гъазаийнинъ бир гъазелини мисаль этип алайыкъ да, оны<br />

анълатайыкъ:<br />

Киче юзьнинъ хасретидин пес ки гирьян олды шем,<br />

Атеш-и гъам шулесиддин янды сузан олды шем.<br />

Корьди ким олмаз мюневвер арызынъдын мунджели,<br />

Къальб-и ашыкъ гиби ахир янды хирман олды шем.<br />

Безм-и васлынъ хасретидин башлады яш тёкмеге,<br />

Субхадек дюнья эвинде герчи михман олды шем.<br />

Субх-и васле корьди ахир етмеги олмыш мухаль,<br />

Эксилюб гъам бирле омри хаке ексан олды шем.<br />

Эй, Гъазаий, гех висалы фикр къылды, гех фиракъ,<br />

Гяхи гирье къылды гъамдын, гяхи хандан олды шем.<br />

Гъазельнинъ биринджи бейити озьара — гирьян, сузан, олды<br />

шем сёзлери иле къафиелеше. Къалгъан бейитлернинъ биринджи<br />

мисралары (мунджели, яш тёкмеге, олмыш мухал, гех фиракъ)<br />

сёзлери озьара сербест къафие тизелер. Къалгъан бейитлернинъ<br />

экинджи мисралары исе биринджи бейиттеки (гирьян, сузан,<br />

хирман, михман, ексан хандан) сёзлери озьара къафиелешелер.<br />

Экинджи сатырларнынъ сонъунда текрарлангъан (олды шем,олды<br />

шем, олды шем, олды шем) киби сёзлерге редиф дерлер. Бу<br />

гъазельде «олды шем» сёзлери редиф сайылыр. Схемада о «R»<br />

арфи иле косьтерилир.<br />

Гъазельнинъ ильк бейитине матла дерлер. Матла гъазельнинъ<br />

пейда олув ерини ве башланувыны анълатыр.<br />

Гъазельнинъ сонъки бейитине макъта дерлер. Макъта<br />

гъазельнинъ биткенини анълатыр. Макъта бейитинде сыкъ-сыкъ<br />

шаирнинъ ады анъылыр.<br />

109

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!