You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
ЭДЕБИЯТ НАЗАРИЕСИ<br />
ЯЗЫЛЫ ЭДЕБИЯТНЫНЪ ШИИРИЙ ШЕКИЛЛЕРИ.<br />
ГЪАЗЕЛЬ. МЕСНЕВИ<br />
Гъазель — шаркъ шиириетинде кениш ишлетильген<br />
шекиллеринден биридир. Гъазель 5—12 бейиттен ибарет ола.<br />
Оларнынъ мевзусы кеништир. Базы гъазеллер ашкъ, севгили,<br />
шарап, гузеллик, къадынлыкъ мевзуларында язылыр. Фельсефе,<br />
тасаввуф, дин ве огретиджи, насиат бериджи (дидактик) мевзуларда<br />
язылгъан гъазеллер де бар.<br />
Гъазаийнинъ бир гъазелини мисаль этип алайыкъ да, оны<br />
анълатайыкъ:<br />
Киче юзьнинъ хасретидин пес ки гирьян олды шем,<br />
Атеш-и гъам шулесиддин янды сузан олды шем.<br />
Корьди ким олмаз мюневвер арызынъдын мунджели,<br />
Къальб-и ашыкъ гиби ахир янды хирман олды шем.<br />
Безм-и васлынъ хасретидин башлады яш тёкмеге,<br />
Субхадек дюнья эвинде герчи михман олды шем.<br />
Субх-и васле корьди ахир етмеги олмыш мухаль,<br />
Эксилюб гъам бирле омри хаке ексан олды шем.<br />
Эй, Гъазаий, гех висалы фикр къылды, гех фиракъ,<br />
Гяхи гирье къылды гъамдын, гяхи хандан олды шем.<br />
Гъазельнинъ биринджи бейити озьара — гирьян, сузан, олды<br />
шем сёзлери иле къафиелеше. Къалгъан бейитлернинъ биринджи<br />
мисралары (мунджели, яш тёкмеге, олмыш мухал, гех фиракъ)<br />
сёзлери озьара сербест къафие тизелер. Къалгъан бейитлернинъ<br />
экинджи мисралары исе биринджи бейиттеки (гирьян, сузан,<br />
хирман, михман, ексан хандан) сёзлери озьара къафиелешелер.<br />
Экинджи сатырларнынъ сонъунда текрарлангъан (олды шем,олды<br />
шем, олды шем, олды шем) киби сёзлерге редиф дерлер. Бу<br />
гъазельде «олды шем» сёзлери редиф сайылыр. Схемада о «R»<br />
арфи иле косьтерилир.<br />
Гъазельнинъ ильк бейитине матла дерлер. Матла гъазельнинъ<br />
пейда олув ерини ве башланувыны анълатыр.<br />
Гъазельнинъ сонъки бейитине макъта дерлер. Макъта<br />
гъазельнинъ биткенини анълатыр. Макъта бейитинде сыкъ-сыкъ<br />
шаирнинъ ады анъылыр.<br />
109