187_knyha-1-166

(XIV асыр)
Ахмедходжа эс-Сарайий XIV асырда иджат эткен шаирлерден
биридир. Муэллифнинъ аяты, догъгъан ве ольген йыллары
акъкъында малюмат ёкъ. Ялынъыз онынъ Къырымдан Мысыргъа
кетип, анда яшагъаны белли. Абдульмеджит эфенди, Тугълуходжа,
Тана-Бугъа, Мевляне Исхакъ, Эбубекир Мухаммед киби гъурбет
иллерден ватанына къайтып кельген шаирлер сырасында олгъаны
да малюмдир.
1391 сенеси Сейфи Сарайий тарафындан дердж этильген
«Гулистан» диванына Ахмедходжа эфендининъ де бир шиири
кирсетиле. Абдульмеджит эфендининъ «Эй, гонъюль» гъазели
киби бу эсер де Алтын Орду деври къырымтатар эдебиятынынъ
тюкенмез хазинесининъ джевхеридир. Бу эсерден Ахмедходжа
эс-Сарайий эсерлерини «Ахмед» тахаллюсы /лагъабы/ алтында
язгъаны белли олды.
Алтын Орду девринден бизге келип еткен зенгин мирас
эдебиятымызнынъ тарихыны огренмеге хызмет эте. Олар бу
девирде иджат олунгъан эдебий эсерлернинъ язылув севиесине
къыймет кесмеге имкян яраталар.
Ахмедходжа эс-Сарайийнинъ «Ахмед» тахаллюсынен язылгъан
эсеринде лирик къараманнынъ къыяфети юксек услюптеки
тасвирий васталар иле косьтериле:
Бенде Ахмедни бек табугъында хош эсрар ирур,
Ким анынъ шиирий сёзлери эсрар ирур.
Эсерде усталыкънен тасвир этильген табиий джанлылыкъ
лирик къараманнынъ сымасыны арекетке кетире. Козюмиз
огюнде дюльбер къызнынъ къыяфети, юзюнинъ чизгилери, онынъ
юрюши, джазибеси, незакети джанлана.
Шаир севгилисининъ дюльберлигини эр тарафтан (джеэттен)
тасвир эте, инсан гонъ люнинъ дюльберлигини ачыкъландыра.
Лирик къараманнынъ ахлякъий темизлиги, дуйгъу-ислерининъ
дюльберлиги шаиране сёзлер ве ибарелерде беян олуна.
Дильберимнинъ ол садефтек агъзында дюр бар ирур,
Лалынынъ шевкъында тунь-кунь дийделер дюр бар ирур.
Равза янълыгъ хусн багъында янагъына нар ирур,
Хиджр ве ашкъы гонъюллерни якъаргъа нар ирур.
Шаир севгилисининъ агъызындаки тишлерини инджи иле
89