You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
унутылып, фукъарелеше. Шиирий везинлернинъ къулланылувы<br />
денъише. Чокъусы алларда пармакъ везни ишлетиле. Бедиий<br />
иджатнынъ илерилеви токътала. Эдебиятта хызмет эткен<br />
муэллифлернинъ сайысы азлаша.<br />
Бу девирде язылгъан эсерлернинъ эсас мевзу, гъаеси<br />
халкъымызнынъ фаджиалы такъдирине, иджретликке, багъышлана.<br />
Миллетнинъ агъыр вазиети, дуйгъу-тюшюнджелери ве<br />
нефрети иджретликке къаршы догърултылып ифаделене. Халкъ<br />
тарихындаки бу аджизане вазиет эбедиятта пек кескин тасвир<br />
олуна. Чар сиясетининъ акъикъий — баскъынджы юзю ачыла.<br />
Эсерлерде халкъымызнынъ топракъларыны тутып алгъан<br />
чар укюметининъ халкъны башкъа ерлерге кочьмеге теклиф ве<br />
меджбур эткени косьтериле. Халкънынъ дини, урф-адетлери,<br />
миллий шууры, намус-ахлякъы акъаретленгени акъкъында икяе<br />
олуна.<br />
Чар акимиетининъ зулумы, иджретликнинъ фелякети ве<br />
аскерликке алув белясы адий халкъ тилинде айтыла ве языла.<br />
Иджретликнинъ икътисадий, ичтимаий ве маневий себеплери<br />
халкъ яратыджылыгъынынъ чынъ, мане, йырлар ве дестанлар<br />
киби жанрларында иджат этиле. Бойле этип, муреккеп девирнинъ<br />
сарсынтылары нетиджесинде иджрет (муаджир) йырлары<br />
(тюркюлери), дестанлары пейда ола.<br />
Муаджир тюркюлеринде, дестанларында тасвирленген мевзу,<br />
гъаелер Исметий ве Эшмырзанынъ иджатларында озь аксини коре.<br />
Исметийнинъ «Кефе дестаны», «Озю вакъиасы дестаны» ве<br />
Эшмыр занынъ «Солдатлыкъ йырлары»нда медений инкишафта<br />
бедиий иджатта дургъун лыкъ деврини («къара асыр» деврини)<br />
пейда эткен сиясий себеплер айдынлатыла.<br />
Халкъымызнынъ миллий аньанелерден, асырлар девамында<br />
кутюлип келинген яшайыш анаясасындан ич де айрылмагъа<br />
истемегени бу эсерлерде олюмден де бетер бир вазиетнен<br />
тенъештирилип косьтериле.<br />
Икътисадий, ичтимаий агъырлыкъларгъа къаршы догъгъан<br />
халкънынъ ачувы, нефрети бу эсерлерде авам халкънынъ<br />
тили, дуйгъу-фикирлери иле бильдириле. Эдебиятнынъ бойле<br />
бир аджыныкълы вазиетинде Орлы Сеит Халиль, Исметий,<br />
Эшмырза къарт, Абибулла Керем, Абдураман Къырым Хавадже,<br />
Абдурефий Боданинский киби муэллифлер эдебиятымызнынъ<br />
девам этильмесине белли иссе къошалар. Озьлерининъ язгъан<br />
бедиий эсерлеринен эдебиятымыз нынъ темелини къавий тутмагъа<br />
тырышалар.<br />
Эсерлерде ишлетильген халкъ ибарелери, сёзлери, айтымлары,<br />
бу девир эдебиятында тизильген миллий муитни ве тарихий<br />
вакъиаларны айдынлаталар. Тарихий вакъиалар аятий акъикъат<br />
159
Change language