187_knyha-1-166

«Я, Рабби, насыл олур шу гъарип алым,
Гъурбетке тюшкен иль манъа душман.
Ич къуртарамам мен бу гъарип башым(ны)
Аягъым басылгъан ёл манъа душман».
Къошманынъ биринджи сатырларында гъурбетлик меселеси
халкъ ве инсанлар аятында муимден муим бир проблема олгъаны
беян олуна. Бу дёртлюк гъурбетлик аджджысыны башындан
кечирген шаирнинъ сымасыны джанландыра. Къошманынъ эр
бир дёртлюгинде текрарлангъан «Аягъымынъ басты гъы иль банъа
душман. Шу дагълардан акъкъан сель банъа душман. Тимарлар
эттиги гуль банъа душман. Мейвасын вердиги дал банъа душман»
киби сонъки сатырларда гъурбет ильде булунгъан инсаннынъ
ички дюньясы косьтериле. Инсаннынъ къальбиндеки фуртуна
ве исьянлар тасвирлене. Гъурбетликте эр бир шей онъа душман
олып корюнгени къуветлендириджи васталарнен айтыла. Шаир
тувгъан илининъ мукъаддес ве азиз олгъаныны бойле нетиджелер
чыкъарып, косьтере.
«Банъа ярдан вазгеч дерлер...» семаисинде шаир севгилисине
олгъан муаббетлик ислерини буюк усталыкъ ве меарет иле ифаде
эте.
«Банъа ярдан вазгеч дерлер,
Бен кечерим, гонъюль кечмез.
Эфтадеси чокътыр дерлер,
Бен кечерим, гонъюль кечмез».
Семаининъ эр бир дёртлюгининъ сонъунда текрарлангъан «Бен
кечерим, гонъюль кечмез» киби сатыр асретлик дуйгъуларынынъ
къувет иле янъгъырамасына хызмет эте. Бойле этип, фельсефий
фикирнинъ тасвири бедиет дереджесине котериле, Ватан, тувгъан
юрт сымасы умумийлештирилип бериле.
Джевхерийнинъ мустезатларында инсан гонълюнинъ
инджеликлери айрыджа бир аэнк иле тасвир олуна. Екюнлейиджи
сатырлардаки суаллер фельсефий фикирлернинъ манасыны
къуветлендирелер. Олар базыда тенбие киби де айтылалар. Меселя:
«Дюльбер, санъа мен козьлерни саргъуш демедимми,
Джазибели (ойнакъ, гонъюль алыджы) демедимми?
Фигъан чыкъарып бу къул агълады демедимми,
Инъледи демедимми?»
«Дильбер, санъа бен козьлери местан демедимми, Феттан
147