187_knyha-1-166

Гъазаийнинъ шиириети
Гъазаий къырымтатар классик шиириетининъ чешит
шекиллеринде иджат эткен шаирдир. Гъазаийнинъ ашкъ
лирикасында севгилисине олгъан ашкъ, севги, айрылыкъ, асрет
киби дуйгъулары айдынлатыла. Хамасий лирикасында — лирик
къараманнынъ дженкчи — аскер сыфатында япкъан йигитлиги,
къараманлыгъы, мердлиги — шерефлендириле. Диний —
тасаввуфий ве фельсефий лирикасы — диний-тасаввуфий ве
фельсефий меселелерге багъышлана. Хиджавий (сатирик) ве
мизахий (юмористик) эсерлеринде айны заманда джемиетте укюм
сюрьген интизамсызлыкъ, экиюзьлюлик, идаре ишлериндеки
беджериксизлик, нефисхорлыкъ, сахте диндарлыкъ киби бир сыра
менфий чизгилер тасвирлене. Талилий (дидактик) эсерлеринде
огретиджи, насиат бериджи шекильде аятий аллар анълатыла.
Гъазаийнинъ яратыджылыгъында гъурбетликнинъ аизары, ватан,
яр асретлигининъ фаджиасы буюк усталыкъ иле тасвир олуна.
Шаирнинъ «Эй, Саба, еткур пеямым ол юзю гуль дильбере»
гъазелинде севги дуйгъусы ве асретлиги ифаде олуна. Лирик
къараман (Гъазаий) шаркътан эскен хафиф ельге (Сабагъа)
мураджаат эте. Онынъ башына тюшкен яр асретлигининъ
аизарыны симинберге (кумюш тенли дюльбер къызгъа) барып
еткизмесини хафиф ельге риджа эте:
«Эй, Саба, еткур пеямым ол юзю гуль дильбере,
Хаста халым шерх къылгъыл бир-бир ол симинбере».
«Айрылыкъ оты» лирик къараманны насыл алгъа кетиргенини
шаир бар акъикъатынен тасвирлей:
«Сёйле, ким корьди сенинъ ол козю яшлу ашыкъынъ
Хаставеш бенъзи сарармыш, бенъземиш нилюфере».
Къасевет, гъам юкюнден букюлип, хаста алына кельгенини
шаир гуя озю ис эткени киби икяе эте. Козюмиз огюнде шаирнинъ
иранлыларгъа эсирликке тюшкени джанлана. Ватаны, тувгъан
юртуны джан-гонъюльден севген шаирнинъ сымасы джанлана.
Айрылыкъ маджераларыны озь башындан кечирген шаир,
асретликтен янгъан инсаннынъ алыны бойле инджелик иле
тасвирлей.
«Чак-чак этмиш якъасын дест-и хиджран япышуб,
Дуд-и ахы чыкъса, етгай ишбу черх-и ахдере».
97