Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
92<br />
ЭДЕБИЯТЫМЫЗНЫНЪ КЪЫРЫМ<br />
ХАНЛЫГЪЫ ДЕВРИ<br />
XV асырнынъ биринджи черигинден (1428 с.) —<br />
XVIII асырнынъ сонъуна къадар (1783 с.) девир.<br />
Къырым Ханлыгъы мейдангъа кельгенинден<br />
рус истилясы деврине къадар)<br />
XV асырнынъ биринджи черигинде Алтын Орду дагъыла.<br />
Къазан, Астырхан, Сибирь, Къырым ханлыкълары мейдангъа<br />
кетириле. Биринджи Къырым ханы — Аджы Герай 1428 сенеси<br />
Къырымнынъ мустакъиль девлет олмасыны темин эте. Бу девирде<br />
Къырым ханларынынъ намлы Герайлар сюлялесининъ темель<br />
ташыны Аджы Герай хан къоя. Герайлар сюлялеси учь бучукъ<br />
асыр девамында ханлыкъ эте. Бу девирде Герайлар сюлялесининъ<br />
эллиге къадар векили ханлыкъ тахтында булуна. Олардан<br />
базылары экишер, учер, атта дёртер кере тахттан эндирилип, кене<br />
де тахткъа кечелер.<br />
Иште, XV асырнынъ биринджи черигинден (1428 с.) XVIII<br />
асырнынъ сонъуна къадарки (1783 с.) девирде Къырымда Къырым<br />
Ханлыгъы укюм сюре. Демек, Къырым руслар тарафындан<br />
ишгъаль олунгъанына къадар, Къырымда Герайлар укюм сюрген<br />
девир — Къырым Ханлыгъы деври сайыла.<br />
Къырымтатар халкъынынъ тарихында Къырым Ханлыгъы<br />
деври муим эмиетке малик бир девир ола. Бу девирде мустакъиль<br />
бир девлет мейдангъа кетириле. Халкъ озь девлетчилигине саип<br />
ола, миллет оларакъ шекиллене.<br />
Бу девирде энди бир къач асыр эвель шекилленген медениет,<br />
урф-адетлер, сиясет, икътисадият, ичтимаиет миллий ренк ала.<br />
Миллий медениетни шекиллендирген язылы эдебият инкишаф<br />
эте. Эр бир саада асыл къырымтатар тили къулланыла.<br />
Бу девирде Къырым Ханлыгъы ичтимаий, сиясий ве арбий<br />
джеэттен озюнинъ барлыгъыны алемге таныта. Къырымнынъ<br />
мустакъиль девлетчилиги вакътында Къырымда яшагъан ерли<br />
халкъ къыпчакъ тилинде лакъырды эте. Ондан гъайры эдебият<br />
алеми ве ресмий даирелерде къонушув да къыпчакъ тилинде<br />
алынып барыла.<br />
Лякин Къырымнынъ мустакъиль девлетчилиги чокъ<br />
вакъыткъа сюрьмей. Гедик Ахмет Паша 1475 сенеси Кефени<br />
басып ала. Къырым Тюркиенинъ имаесине кече. Бу девирде<br />
Къырымда укюмдарлыкъ этеджек ханлар да Тюркиеде тайинлене
Change language