You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
тасвират берильгенде, бу къараманнынъ эбедийлик темсили<br />
«Санарсынъ(ки) бир от гиби янар эди... Шойле биль ки, бир<br />
къурт гиби горюне. Фетх идер ол, санки олдыр Къахраман» киби<br />
сатырларда ифаде олуна.<br />
Халкъ агъыз иджадында эбедиет ремзи (темсили) «атеште,<br />
отта янмаз», «къурт киби» ибарелери иле тасвир олунгъаны<br />
белли. Дестандаки бу тенъештирювлер халкъ агъыз иджадындаки<br />
бедиий тасвирий васталарнен сесленгенини косьтере.<br />
Демек, эсерде сёз я да ибарелер ярдымы иле адисе-вакъиалар нынъ<br />
бири-бирине ошатылып, къаршы къоюлып тенъештирилювине<br />
тенъештирюв дерлер.<br />
Дестанда Тогъай бейнинъ суретли тасвираты меджазлар иле<br />
де ифаде олуна. Меселя, «Ол, Тогъай бей, ол саатте нейледи, зар<br />
къылып, ах-у-фигъан эйледи», «Кимcе сёз итмейип, ол дем<br />
зи-беха, хейбет иле горюнирди адждер-беха» сатырларындаки<br />
«Зар къылып, ах-у-фигъан эйледи, корюнирди адждер-беха»<br />
киби меджазлар Тогъай бей сымасынынъ даа да къуветли<br />
айдынлатылмасына хызмет этелер.<br />
Дестанда Тогъай бейнинъ суретли тасвираты базы вакъытлары<br />
бири-бирине къаршы къоюлып да тенъештириле. Меселя, «Ки<br />
аджеп бехадер олур эр бири. Биз — къоюныз санки, онлардыр<br />
— борю», «Шекли — инсан, сурети — арслан эди» деп, шаир<br />
салмакълы мана ташыгъан къарама-къаршы «къоюныз — борю»,<br />
«инсан — арслан» сёзлерини ян-янаша кетирип, сёзнинъ манасыны<br />
къуветлендире.<br />
Бойледже, бедиий эдебият сёз санаты сайылыр экен, эсернинъ<br />
теренликлерине синъдирильген ис-дуйгъу, гъае ве мевзулар<br />
бедиий тасвирий васталарнынъ ярдымынен эсерге джанлылыкъ,<br />
образлылыкъ берир. Эсерлерде бедиий тасвирий васталарнынъ<br />
къулланылувы эсернинъ бедиетлигини теминлер.<br />
Суаллер ве вазифелер:<br />
1. Эсердеки тарихий манзаралар, къараманларнынъ арекетлери,<br />
суретли тасвираты, къыяфети насыл тасвирий васталарнен джанландырыла?<br />
Олар эсернинъ насыл бир джеэтини арттыргъаныны айтынъыз.<br />
2. Насыл бедиий тасвирий вастагъа тенъештирюв дерлер? Бу тасвирий<br />
вастанынъ дестандаки хызметини мисаллернен тарифленъиз.<br />
3. Дестанда Тогъай бейнинъ суретли тасвираты насыл тенъештирильгенини<br />
мисаллер кетирип анълатынъыз. Шаир тарафындан<br />
къулланылгъан белли бир тасвирий васта онынъ сёз усталыгъына меарет<br />
къаошкъаныны исбатланъыз.<br />
135
Change language