187_knyha-1-166

орманына, Тёгюльтинъ вадийсине къонайым (ерлешейим) десенъ,
Тюрк халкъы, оледжексинъ!
8. Дженюпке догъру кетер экенсинъ, Тюрк халкъы, оледжек
сенсинъ! Отюкен ерине ерлешип, алыш-вериш этсенъ, ич бир
къасеветинъ олмаз. Отюкен орманына ерлешип яшасанъ, ильни
эбедиен тиклеген сен оладжакъсынъ. Тюрк халкъы, сен токъсынъ.
Ачлыгъынъны, токълугъынъны тюшюнмейсинъ. Ойле олгъанынъ
9. ичюн, Къагъанынънынъ сёзюни динълемей, истеген еринъе
бардынъ. Бус-бутюн, тамамынен енъильдинъ, анда ёкъ олдынъ.
Анда къалгъанлар (артаджакъ халкъынъ) сеферлерден ёрулып,
яры олю алына кельди. Танъры багъышлагъаны ичюн, озюм де
девлетли олгъаным ичюн, Къагъан отурдым (падиша олдым).
Къагъан отурып,
10. ач факъыр халкъны топладым. Факъыр халкъны зенгин
эттим. Аз миллетни чокъ эттим. Ёкъса, бу сёзюмде ялан бармы?
Тюрк беклерининъ халкъы, буны эшитинъиз! Тюрк миллетини
топлап, Иль тикленильгенини мында (башташта) ойдырып
яздырдым. Янъылып (насиатларны динълемейип) оледжегини де
кене мында ойдырдым (ойдырып яздырдым).
Суаллер ве вазифелер:
1. Куль Тигин коктюрк языларында анги къагъан акъкъында
лакъырды юрютиле? Бу къагъан озю ве догъмушлары акъкъында нелер
айткъаныны метинден окъуп анълатыныз.
2. Бильге Къагъаннынъ япкъан сеферлерини метин узеринде
тайинленъиз. Бу тарихий джогърафик адларны дефтеринъизге язынъыз.
3. Бильге Къагъан къаерде ерлешип, озь халкъынен дигер халкъны
бирлештирди? Къытайларнынъ табиат чизгилери акъкъында метинде
насыл фикирлер бильдирильгенини айтынъыз.
4. Тюрк халкъына догърултылып айтылгъан насиатларны бирер-бирер
метинден тапып окъунъыз. Маналарыны анълатмагъа тырышынъыз.
Бильге Къагъаннынъ тюрк миллетине Отюкен орманында ерлешип,
яшагъанларыны тевсие эткенининъ себеби недедир?
20
Буюк язылар
2. Дёрт тарафы бус-бутюн душман экен. Аскерлери иле сеферге
чыкъып, дёрт тарафта яшагъан халкъларны бус-бутюн алгъан,
таби эткен экен. Оларнынъ бус-бутюн ябанджы, ят эткен. Башыны
котерип юрьгенлерге — баш эгдирткен, тизлеринде къавий
тургъанларны — тиз чёктирткен. Тап Шаркътан — Къадыркъан