187_knyha-1-166

75. улар къуш унюн тюзди ундер ишин,
силигъ къыз окъыр тег гонъгюль бермишин.
Олар къуш (кеклик) сесини анъдырып сесленелер,
Гуя бир гузель къыз гонъюль берген инсаныны чагъырмакъта.
86. булит кокреди, урды невбет тугъы,
яшын яшнады,тартты хакъан тугъы.
Булут чокъ гурьледи, невбет кельгенде, давулыны урды,
шемшек чакъты,
Хакъаннынъ, укюмдарнынъ байрагъыны чекти.
87. бири къында чыкъты, сунуп иль тутар,
бири къуси, къуси джавы айынъкъа этер.
Бири къынындан чыкъаракъ къудретнен иль тутар,
Бириси душманны къоркъузып, адыны дюньягъа дуйдырыр.
88. айун тутты табгъач Улугъ Бугъра хан,
къутадсу аты бирсю ики джихан.
Улу Табгъач Бугъра хан дюньягъа аким олды,
Ады къутлу (хайырлы) олсун, (Танъры) оны эки джианда
азиз этсин...
Суаллер ве вазифелер:
1. IVкъысмында улу Бугъра Хан парлакъ баарь мевсимининъ
дюльберлиги акъкъында не айта? Бу ибарелерде Бугъра Ханнынъ
сымасыны айдынлаткъан сёзлерни айырынъыз.
2. «Къутадгъу билиг» эсерининъ IV-юнджи къысмында табиат
дюльберлигини айдынлаткъан сатырларны бирер-бирер окъуп, оларнынъ
шаиране сатырларыны анъламагъа ве эзберлемеге арекет этинъиз. «Къара
топракъ», «мис къокъу», «дюнья, гузеллигини косьтерип, сюсленмек
истей» киби ибарелерни къулланып тувгъан юртумызнынъ дюльберлигини
тасвирлеген мини инша язынъыз.
3. Дигер бейитлерде де бойле ибарелерни тапынъыз, ифадели окъунъыз
ве анълагъан бильгинъизни тарифленъиз. Эсас маналарны сакълагъан
ибарелерни айырынъыз, дефтерлеринъизге къайд этинъиз.
4. Къушларнынъ арекетлери, акъкъында тасвир олунгъан сатырларда
шаиране сёзлерни айырынъыз. Манасыны анълаткъан сонъ, оларны
къулланып дигер бир джумлелер тизинъиз. Лакъырдынъызда оларны
ишлетмеге арекет этинъиз.
5. Укюмдарлар акъкъында малюмат къачынджы бейитлерде
айдынлатыла? Укюмдарнынъ чизгиси, хасиети аталар сёзюнен
бильдирильген бейитни тапып окъунъыз, манасыны анълатынъыз.
XVIII
52