Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
нумюнелери халкъымыз тарафындан менимсенильди. Бедиий<br />
эсерлер язылды, эдебият хазинеси зенгинлешти.<br />
XII асырнынъ сонъу — XIII асырнынъ башында Махмуд<br />
Къырымлынынъ «Хикяет-и Юсуф ве Зулейха» дестаны пейда<br />
ола. Бу дестан Къырымда язылгъан энъ къадимий эсер сайыла.<br />
Арап халкъ агъыз яратыджылыгъында айтылып кельген дестан<br />
эсасында язылгъан бу дестан къырымтатар эдебияты тарихынынъ<br />
Къадимий деврине темель къоя.<br />
XIII асырнынъ ортасындан XV асыргъа къадар девам эткен<br />
девир къырымтатар эдебиятынынъ Алтын Орду деври сайыла. Бу<br />
девирде тизильген Алтын Орду девлетине Къырым ярым адасы да<br />
кире. Эки юз беш сене девамында яратылгъан эдебият акъкъында<br />
малюмат гъает аз. Амма эльде этильген базы бир тарихий<br />
малюматларгъа коре, Солхат шеэри (Эски Къырым) Къырымнынъ<br />
буюк бир медениет меркези олгъан экен. Бу медениет меркезининъ<br />
Алтын Ордугъа кирген Сарай, Булгъар, Хорезм ве Орта Асиянынъ<br />
дигер медений меркезлеринен алякъалары пек къавий олгъан.<br />
Абдульмеджит Эфенди, Ахмед Ходжа эс-Сарайий, Сейфи Сарайий,<br />
Мевляне Исхакъ, Мевляна къады Мухсин киби муэллифлернинъ<br />
эсерлери шу девирде язылгъандыр. Оларнынъ чокъусы Къырымда<br />
догъып, Сурие, Мысырда ве Османлы императорлыгъынынъ<br />
меркезлеринде иджат эткенлер. Олардан бири Абдульмеджит<br />
Эфенди Къырымда яшап, иджат эткен шаирдир.<br />
1428 сенесинден та 1783 сенесине къадар къырымтатар<br />
эдебияты тарихында буюк илерилевлер ола. Эдебиятымызнынъ<br />
Къырым Ханлыгъы деври деп адландырылгъан бу заманда<br />
халкъымыз мустакъиль бир девлет мейдангъа кетире ве озюнинъ<br />
девлетчилигине саип ола. Халкъ миллет оларакъ шекиллене.<br />
Этрафтаки бутюн девлетлерге озюни таныта. Бу девирде миллий<br />
медениет, эдебият, санат, илим, икътисадият зияде инкишаф эте.<br />
Шунынъ ичюн де иджаткярларнынъ сайысы арта. Биз оларнынъ<br />
арасында эр бир джеэттен айырылып тургъан Гъазаий, Мухаммед<br />
Кямиль, Джанмухаммед, Ашыкъ Умер, Джевхерий киби<br />
классиклеримизнинъ шиириетини огренеджекмиз.<br />
Эр бир халкънынъ эдебиятында юкселиш (илерилев) ве<br />
дургъунлыкъ девирлери олгъаны киби, Къырым Русие къолуна<br />
кечкен сонъ, къырымтатар эдебияты дургъунлыкъкъа огърады.<br />
Бойледже, 1783 сенесинден 1883 сенесине, яни «Терджиман»<br />
газетасы чыкъып башлагъанына къадар деври эдебият тарихымызда<br />
Рус истилясы деври адыны алды.<br />
Бу девирде халкъ тувгъан юртундан иджрет этип (меджбурий<br />
кетип) башлай. Иджретлер медений инкишаф ве бедиий иджатны<br />
6
Change language