You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Эсердеки табиат гузелликлери биз, окъуйыджыларны да, озюне<br />
чеке ве табындыра. Меселя: «Къуругъан тереклер ешиллер кийди.<br />
Табиат мор, ал, сары, ешиль ве къырмызы ренклерге сюсленди.<br />
Къара топракъ озюне ешиль йипеклер багълады. Гуя чин керваны<br />
ерлерге чин йипеклерини яйды».<br />
Бу сатырларда Юсуф Баласагъунлы ондан эвель иджат эткен<br />
шаирлернинъ шиирий усулларыны пек яхшы бильгени корюне.<br />
Шаир, оларнынъ иджадий теджрибесинден файдаланып, бойле<br />
шаиране сатырлар яраткъан.<br />
Эсерде о девирдеки ичтимаий-сиясий вазиетлер де ачыкъ-айдын<br />
тасвир олуна. Меселя: «Улу Табгъач Бугъра хан дюньягъа аким<br />
олды. Ады къутлу (хайырлы) олсун. Танъры оны эки джианда<br />
азиз этсин» сатырларда янъы падишанынъ укюметте япаджакъ<br />
эйиликлери косьтериле.<br />
Укюмдарлар укюметни насыл идаре этмек керек олгъаны<br />
акъкъында да сатырлар бар. Меселя:<br />
48<br />
Мен ишлерни пычакъ киби кесер, пычарым,<br />
давасы олгъан кишининъ ишини тез ве акълы чезерим.<br />
киби сатырларда укюмдарлар укюметлеринде ишлерини насыл<br />
алып бараджакълары аллегорик шекильде бильдириле.<br />
Я да:<br />
Мен ишлерни догърулыкъле юрютирим,<br />
Инсанларны бей ве къул деп, экиге айырмам.<br />
киби бейитте джемиеттеки тенъсизликнинъ ёкъ этилюви ве<br />
дюньяда яшагъан инсанларнынъ арасында тенълик олмакъ<br />
кереклиги акъкъында айтыла.<br />
Феналыкъ — джаилликтен, хасталыкълар — ярамазлыкътан<br />
пейда олгъаны бейитлер вастасы иле анълатыла. Эр бир хаста тек<br />
тедавийленип, озюне шифа тапа бильгени косьтериле. Ярамазларны<br />
тек тербиелеп, яхшылыкъ ве эйилик япмагъа огретмек мумкюн<br />
олгъаны бильдириле. Бильгилери олмагъанларгъа окъутув иле<br />
бильги берильгени тафсилятлы ифаделене.<br />
Эсерде фазилетли инсанларнынъ душманлары чокъ олгъаны<br />
акъкъында шойле тасвир олунгъан: «Ким фазилетли ве асыл<br />
сойдан олса — дей шаир, — юртнынъ этрафында нидже кимселер<br />
онъа душман кесилир (олур)».<br />
Бойледже, тиль ве тефеккюр (нетиджеленген фельсефий фикир)<br />
меселелерини тарифлеген «Къутадгъу билиг» дестаны джемиетте<br />
расткельген менфий алларгъа къаршы догърултылгъан. Бу эсер<br />
бизим девирде де фена (ярамай) вазиетлерден чыкъмагъа ёллар<br />
косьтерген къыйметли эсердир.
Change language