SEKONDÊRE SKOOLLEERDERS SE BELEWENIS VAN ...

eerlike poging om die ander persoon te verstaan. Hulle is dan verder van mening dat
persone wat swak luister baie maal so gepreokkupeerd is met hulself dat hulle nie
aandag kan gee aan ander nie. Die essensie van aktief luister, kan beskryf word as
luister vanuit die verwysingsraamwerk van die een wat besig is om die boodskap te
stuur. Dit is dus inskakeling of konneksie met die behoeftes van die ander terwyl
die eie behoeftes tydelik op die agtergrond geplaas word, sodat jy met oop gemoed
kan luister. Gillis (1994:52) beskryf dan die belangrikste aktiewe luister tegnieke as
parafrasering, refleksie van gevoel en opsomming. Die respons van die helper tydens
aktiewe luister is nie n feitelike stelling nie, maar n tentatiewe stelling wat die persoon
uitnooi om dit te aanvaar of te verwerp. Dit is dus belangrik vir die helper om nie te
oordeel of te evalueer wat gesê word nie maar slegs te reflekteer wat verstaan word.
• Hoor
Okun (2002:61) spreek die mening uit dat dit moeilik genoeg is om die, op die oog af,
duidelike verbale boodskappe se inhoud te verstaan en dat dit selfs nog moeiliker is om
die dieper liggende affektiewe inhoude van boodskappe te verstaan. As rede hiervoor
voer sy aan dat mense meer op die kognitiewe inhoud reageer as op die affektiewe
inhoud. Sy is van mening dat mense oor die algemeen nie daarin slaag om die
diskrepansies en onderliggende dinamiek van die versteekte agenda raak te sien nie.
Sy is van mening dat mens wat aktief wil luister in staat moet wees om beide die
kognitiewe inhoud sowel as die affektiewe inhoude van boodskap raak te hoor en te
verstaan. Sy stel dit dat die verskil tussen die aanhoor van ooglopende kognitiewe
inhoud van n verbale boodskap en die raak-hoor van beide die kognitiewe en die
onderliggende affektiewe boodskap van die kommunikasie die verskil is tussen n
effektiewe en oneffektiewe luisteraar. Verskeie tegnieke vir luister soos opsomming of
parafrasering van die spreker se woorde kan dus toegepas word as tegniek om aktiewe
luistervaardighede te verbeter maar die onderliggende motivering moet wees om
(tydelik) afstand te doen van die eie verwysingsraamwerk en die verwysingsraamwerk
van die spreker raak te hoor in te sien en basies binne te gaan. Natuurlik impliseer
hierdie vaardigheid empatie vanaf die kant van die luisteraar of te wel, ontvanger van
die boodskap. Sonder aktiewe en empatiese luister is daar dus n diskonneksie in die
kommunikasie tussen onderwyser en leerder. Onderwysers se onvermoë om aktief en
met empatie te luister staan dan sentraal tot graad elf leerders in hierdie konteks se
- 101 -