Welstandsnota Rotterdam - Dakkapel prijzen vergelijken

5.4
Tuindorpen
A Typebeschrijving
Type
In 1902 werd de Woningwet ingevoerd. Vanaf
dat moment tot ongeveer 1950 kwamen er op
verscheidene locaties in de stad vrij ruim opgezette
en groene arbeiders- en middenstandswijken
tot stand.
De wijken die dateren uit de jaren ’20 en ’30
van de 20ste eeuw zijn gebaseerd op de tuindorpgedachte.
Centraal daarin stond het creëren
van een dorpse, rustige en groene woonomgeving
voor de arbeidersklasse. De buurten
werden gerealiseerd door woningbouwcorporaties
op sociaaldemocratische grondslag.
In de latere tuindorpen is de tuindorpgedachte
alleen nog in ‘verdunde’ vorm aanwezig.
Onder dit type vallen hier dus zowel klassieke
tuindorpen waar structuur, bebouwing en groen
een afgerond geheel vormen, als woongebieden
van na 1945 waar het tuindorpkarakter is
gereduceerd tot een relatief ruime opzet en de
eengezinswoning met voor- en achtertuin de
dominante woonvorm is.Bij de tuindorpen van
vóór 1940 is er sprake van een eenheid in ontwerp:
bebouwing, openbare ruimte en groen
vormen een afgerond, samenhangend geheel.
Zowel plattegrond als bebouwing dragen een
duidelijk ontwerpstempel.De hiërarchische opbouw
is eenvoudig en wordt versterkt door de
bebouwing. De doorgaande/lengtestraten zijn
primair, evenals de centrale openbare ruimte.
Dwarsstraten, kleinere pleintjes e.d. zijn secundair.Bijzondere
functies (verenigingsgebouw,
bibliotheek, school) en vaak ook winkels zijn
op centrale plekken gesitueerd of op speciaal
daartoe in de plattegrond ontworpen ruimtes.
Steeds bevinden de winkels zich in de plint van
Tijdsperiode Kenmerken Ontwikkelingsgeschiedenis
Van 1902 tot circa 1950 Stedenbouw
• grote en kleinere
• gesloten/half open bouwblok
bouwstromen
• stratenverkaveling
• voor- en achtertuin
Openbare ruimte
• ontworpen groen in openbare ruimte
• samenhang openbare ruimte – bebouwing
• soms openbaar/collectief binnengebied
• duidelijke begrenzingen/erfafscheidingen
Architectuur
• bindend: groen, kap, goot, herhaling gevels
• 1 à 2 bouwlagen + kap: kleinschaligheid
• per straat en/of wijk
het bouwblok, vaak met woningen erboven.
De straten bestaan uit rijen woningen die
meestal een voortuin hebben en variëren in
lengte. In principe hebben de bouwblokken
een binnenterrein dat bestaat uit privétuinen
of dat (van oorsprong) gemeenschappelijk is.
Typerend voor Rotterdam is dat de binnenterreinen
via een achterpad bereikbaar zijn.
Langs de paden staan hagen.De hoeken van
de bouwblokken zijn soms vormgegeven met
losstaande teruggelegde bebouwing, waardoor
zicht is op het achtergelegen binnengebied.
Ook komen hoekoplossingen voor met
meerdere aaneengebouwde volumes en een
opening in het bouwblok. De straatwanden zijn
vaak vormgegeven met kleine sprongen in de
rooilijn en subtiele verdraaiingen.
In de openbare ruimte ligt de nadruk op de
duidelijke scheiding tussen openbaar en privé.
Opvallend daarbij is de tweeledige rol van het
openbare groen: het benadrukt de stedenbouwkundige
structuur en legt een verbinding
met het groen van de voortuinen.
Dominant zijn straatprofielen met aan weerszijden
trottoirs en voortuinen en in het midden
een rijweg, al of niet met plantsoen/singel. Het
profiel is zorgvuldig geproportioneerd. De bebouwing
is eenvoudig en bestaat merendeels
uit rijtjes identieke woningen van een beperkt
aantal herhaalbare typen. Vrijwel altijd gaat
het om eengezinswoningen of beneden- plus
bovenwoningen.
De latere tuindorpachtige bebouwing (na
1945) heeft veel minder een eigen, afgeronde
structuur; het gaat veeleer om een rationele
invulling van (rest)gebieden. Er is niet meer
ontworpen vanuit een collectieve gedachte,
maar vanuit de woonvorm ‘huis met tuin’: korte
rijtjes of twee onder een kap, gescheiden door
garages/bergingen. De huizen zijn hier soms
privébezit. Er is minder openbaar groen en
minder openbare ruimte. Wel hebben deze
gebieden een duidelijk groen, ‘dorps’ en kleinschalig
karakter.
In de tuindorpen is veel gerenoveerd, in verhouding
met de kleine schaal vrij grof (dakkapellen,
aan- en uitbouwen). Daarbij zijn de
oorspronkelijke straat- en groeninrichting ook
gewijzigd (parkeerplaatsen, betonklinkers ter
vervanging van keramieke klinkers enz.).
53 Reguliere welstandsgebieden | Tuindorpen