De middeleeuwen - Averbode

6. Ongelijkheid
1. Een rijke vrouw geeft een aalmoes
aan twee bedelaars.
Anonieme miniatuur van de Meester
van Catharina van Kleef, in het
Getijdenboek van Catharina van Kleef,
Utrecht, omstreeks 1440. New York, The
Pierpont Morgan Library, M.917, p. 65.
Rond het jaar 1000 groeide het idee dat er in de samenleving drie standen
waren: priesters (de geestelijkheid of de eerste stand), strijders (de adel of de
tweede stand) en handwerkers (de derde stand). Dat was een christelijk idee:
God zou die indeling hebben gemaakt. 18 De drie standen hadden elkaar
nodig en ze vulden elkaar aan. De handwerkers zorgden ervoor dat iedereen te
eten had, de strijders beschermden de bevolking en de priesters zagen toe op
haar zielenheil. Omdat ze alle drie onmisbaar waren, waren ze alle drie gelijk –
dat was tenminste de theorie. Toch suggereren de begrippen ‘eerste’, ‘tweede’ en
‘derde stand’ ongelijkheid. Hoe zat het echt?
Haves en havenots
In de vroege middeleeuwen was er weinig geld in omloop. 119 Grondbezit
creëerde sociale verschillen. Een grootgrondbezitter 94 stond hoger op de
maatschappelijke ladder dan iemand die weinig of geen grond had. 48 Die
maatschappelijke ladder had veel treden: van de grootste grootgrondbezitter –
een koning bijvoorbeeld – tot mensen die helemaal niets bezaten. (ill. 1)
arbeid / 121