De middeleeuwen - Averbode

2. De twaalf maanden, met het werk
dat op het platteland bij die maanden
hoorde.
Van links naar rechts: januari: een boer
verzamelt op zijn akker kluiten klei, om
er zijn woning mee te herstellen; 98
februari: boeren strooien dierenmest op
hun velden; maart: het snoeien van de
wijnstokken; april: een herder scheert zijn
schapen; mei: een edelman te paard gaat
op jacht met een valk; juni: het maaien
van het gras; juli: boeren oogsten het
graan met een sikkel; augustus: het graan
wordt gedorst en in schoven gebonden;
september: het zaaien van het wintergraan;
oktober: een boer plet druiven in een vat
om wijn te maken; november: een boer
slaat met een stok eikels uit een eik om zijn
varkens te voeren; december: het slachten
van een varken.
Miniatuur van de Meester van de
Geneefse Boccaccio (Colin d’Amiens), in
Pietro de’ Crescenzi, Livre des proffitz
champestres et ruraulx, Parijs, omstreeks
1459-1470. Chantilly, Musée Condé, ms.
340, fol. 303v.
72 / individu en gemeenschap
De middeleeuwers gebruikten de heiligendagen om de datum aan te duiden.
Iets gebeurde ‘op de dag van Sint-Gregorius’, ‘de dinsdag voor de geboorte
van Sint-Jan de Doper’ of ‘daags na de bekering van Sint-Paulus de apostel’.
Een heel nauwkeurige manier van dateren was dat niet. De heiligendagen
werden niet overal op hetzelfde moment gevierd. Soms werden ze verschoven
als dat de plaatselijke gemeenschap beter uitkwam, bijvoorbeeld als er
twee feesten op één dag vielen. Dat is lastig voor historici. Zo twijfelen ze
bijvoorbeeld aan de datum waarop de beruchte Sint-Elisabethsvloed zich in
1421 heeft voorgedaan. 17 Een storm veroorzaakte toen in Zeeland en
Holland dijkbreuken en zware overstromingen. Volgens bronnen uit die tijd
vond de ramp plaats op de feestdag van de heilige Elisabeth. Normaal gezien
werd dat feest op 19 november gevierd. Maar de historici zijn er niet
zeker van of echt wel die datum werd bedoeld.
De tijdrekenkunde
Er bestonden veranderlijke en onveranderlijke feestdagen. Kerstmis bijvoorbeeld
was een onveranderlijke feestdag: de geboorte van Jezus werd altijd
gevierd op 25 december. 66 De belangrijkste feestdag van allemaal was