De middeleeuwen - Averbode

3. Dit ivoren paneel diende
als boekband van een evangelieboek.
Het werd gemaakt door
een anonieme kunstenaar aan
het hof van Karel de Grote. In het
midden staat Maria, die het kind
Jezus op haar schoot houdt. Links
van haar staat de heilige Johannes
de Doper, rechts Zacharias,
de vader van Johannes. Beneden
zijn taferelen uit het kerstverhaal
afgebeeld. Bovenaan verschijnen
twee engelen die een afbeelding
van een baardloze Jezus tonen. De
invloed van het veel oudere Barberinipaneel
is duidelijk; let bijvoorbeeld
op de paneeltjes boven
en beneden. (ill. 4) De kunst van
de Romeinse tijd herleefde ook in
de Karolingische kunst.
Boekband van het Evangeliarium
van Lorsch, Aken, omstreeks 810.
Londen, Victoria and Albert Museum.
De Merovingische koningen regeerden vooral met
de hulp van bisschoppen. Die benoemden ze zelf. Ze
maakten hun kandidaat bisschop door hem tijdens een
plechtigheid de tekenen van dat ambt – een ring en een
staf – te overhandigen. Die samenwerking leverde beide
partijen voordeel op. De koning had medewerkers die
konden lezen en schrijven, wat toen niet vanzelfsprekend
was.79 En de bisschoppen konden het christechristelijke geloof gemakkelijker verspreiden met de steun van
de koning. Door de samenwerking met de bisschoppen
werd het Latijn, de taal van de kerk, 80 debestuurstaal in het Frankische Rijk.
Karel de Grote
De hofhouding van de Merovingische koningen werd
42 / volk en macht
geleid door een hofmeier. Dat was geen geestelijke,
maar iemand uit de adel. In de achtste eeuw wilden enkele
van die hofmeiers zelf koning worden. Ze vonden
dat ze eigenlijk al koning waren, omdat ze zo veel taken
vervulden in het rijk. Een van die hofmeiers, Pepijn de
Korte, vroeg omstreeks 750 aan de paus wie de macht
moest hebben: degene die de titel van koning droeg, of
degene die de macht echt uitoefende.
Doordat hij die vraag aan de paus stelde, erkende Pepijn
dat de paus meer gezag had dan de andere bisschoppen.
De paus antwoordde meteen dat de macht toekwam
aan wie haar echt uitoefende. Pepijn zette daarop de
Merovingische koning af en hij werd zelf koning. Naar
zijn vader, Karel Martel, werd het nieuwe koninklijke
geslacht de ‘Karolingers’ genoemd. Als dank voor zijn
antwoord kreeg de paus gebieden in Italië van Pepijn.