De middeleeuwen - Averbode

4. Troepen belegeren een stad. De verdedigers hebben de
stadspoort geopend en voeren een aanval uit tegen de belegeraars.
Met een slingerarm schieten die zware stenen tegen of
over de verstrekte muren.
Anonieme miniatuur in de Maciejovskibijbel, Parijs, omstreeks
1244-1254. New York, The Pierpont Morgan Library, MS. 638, fol.
23v.
5. ‘We moeten er zijn voor onze koning!’
‘Roelant sprak: “Moge God ons toestaan! We moeten er zijn voor
onze koning! Voor zijn heer moet een vazal ellende doorstaan,
verzengende hitte en ijzige koude verdragen, en huid en haar
willen verliezen. Dat iedereen vreselijke slagen uitdeelt, opdat
de doodsklok voor ons niet geluid zal worden. [...] Ik zal nooit
het verkeerde voorbeeld geven!”’
Naar het anonieme Roelantslied, eind elfde eeuw (geciteerd in:
Frits van Oostrom, Stemmen op schrift, Amsterdam, 2009, p. 248).
6. Beschermd tegen de vijand
‘Het was gebruikelijk dat de rijkste en nobelste mannen van de
streek [de omgeving van Merkem] een grote hoeveelheid aarde
opwierpen, om een zo hoog mogelijke motte te bouwen. Die
lieden vulden hun dagen met het uitlokken van conflicten en
het plegen van moorden. De motte beschermde hen tegen hun
vijanden. Maar ze hoopten zo ook machtiger te worden dan hun
gelijken, en de zwakken nog meer onder de knoet te houden.’
Naar: Walter van Terwaan, Leven van bisschop Johannes van Terwaan,
omstreeks 1130 (geciteerd in: André Boutemy, Recueil des
textes historiques latins du Moyen Age, 3, Brussel, 1943, p. 81.)
130 / oorlog
Belegerd!
Het uitzicht van de versterkingen veranderde afhankelijk
van de wapens die bij de belegeringen werden gebruikt.
De eerste houten omwallingen en kastelen waren erg
vatbaar voor vuur. Daarom werden ze vanaf de twaalfde
eeuw vooral opgetrokken uit steen. (ill. 3) Steen was
wel duurder, maar brandveiliger en ook steviger. De
stevigheid was nodig. Belegeringen gingen steeds langer
duren – soms wel enkele jaren – en de wapens werden
krachtiger.
Rond 1200 werd de slingerarm uitgevonden. Daarmee
konden stenen of andere voorwerpen – bijvoorbeeld
rottende karkassen – 134 over de verdedigingsmuren
worden geslingerd. (ill. 4) 135 De muren werden
daarom verhoogd. Vanaf de late veertiende eeuw verscheen
het kanon op het slagveld. De eerste exemplaren
waren nog niet echt efficiënt. Het geschut dat in 1380
tijdens een slag bij Ieper werd ingezet, kon maar zo’n
vijf schoten per dag afvuren. Een bron uit 1431 vermeldt
dat er vierentwintig paarden nodig waren om één
kanon te vervoeren. Pas in de vijftiende eeuw werd het
kanon echt een gevaarlijk wapen. Toch konden ook de
eerste kanonnen al dwars door de hoge stenen muren
schieten. De verdedigingsmuren werden daarom opnieuw
verlaagd en opgevuld met aarde. De kanonskogels
bleven dan in de aarde steken.