De middeleeuwen - Averbode

het Bijbelse verhaal van het Laatste Avondmaal voor de
nieuwe, gotische Sint-Pieterskerk in Leuven. (ill. 3) 114
Hij deed dat in opdracht van de Leuvense broederschap
van het Heilig Sacrament, een kerkelijke vereniging van
leken die de verering van het sacrament van de communie
of eucharistie 67 wilde bevorderen. (ill. 4) In de
Bijbel staat hoe Jezus kort voor zijn kruisiging een laatste
keer at met zijn leerlingen. Volgens de kerkelijke leer heeft
hij tijdens die maaltijd – het Laatste Avondmaal – het sacrament
van de communie ingevoerd. Bij de viering van
de eucharistie worden met wijn en brood – in de vorm
van een hostie – het lijden en de verrijzenis van Jezus
herdacht. De broederschap van het Heilig Sacrament – en
de vele andere soortgelijke broederschappen die in de late
middeleeuwen overal in Europa werden opgericht – promootte
niet alleen het sacrament van de communie, maar
ook Sacramentsdag. 70 Dat was in de vijftiende eeuw
90 / individu en gemeenschap
3. Dirk Bouts, Het
Laatste Avondmaal,
schilderij, 1464.
Leuven, Stedelijke
Musea, Sint-
Pieterskerk.
een belangrijke feestdag ter ere van de eucharistie, die
twee weken na Pinksteren werd gevierd. 73
Dirk Bouts schilderde eigenlijk een middeleeuws avondmaal.
Het interieur is dat van een vijftiende-eeuws
burgerhuis, met een open haard, gotische ramen, tafelgerei,
een tegelvloer en een houten plafond zoals die
toen gangbaar waren. 107 Rond de grote tafel zitten
de twaalf apostelen, met Jezus in het midden. Dat Jezus
de belangrijkste figuur op het schilderij is, blijkt ook uit
het feit dat hij groter is dan zijn leerlingen en dat er niemand
tegenover hem zit. Ook het purper van zijn kleed
benadrukt zijn aanzien. De middeleeuwers beschouwden
paars als een vorstelijke kleur. 41 En het is geen
toeval dat in de luchter boven Jezus’ hoofd geen kaarsen
branden. Licht was overbodig, want Jezus zelf was het
licht van de wereld.