De middeleeuwen - Averbode

Recommendations

Info

5. Oorlog Proloog .................................................................... 127 1. Ten oorlog! (500-1300) ..................................... 128 De Karolingische ruiters ........................................... 128 Heren en vazallen ...................................................... 128 Omwallingen en versterkingen ............................... 129 Belegerd! .................................................................... 130 Ruiters worden ridders ............................................. 131 Riddertoernooien ...................................................... 132 2. De kruistochten (1100-1300) .......................... 133 ‘God wil het!’ .............................................................. 133 Ten strijde .................................................................. 134 De kruisvaardersstaten ............................................ 135 Nieuwe kruistochten ................................................ 136 3. Onderzoek: De Kinderkruistocht (1212) ... 138 De bronnen ................................................................. 138 De route ...................................................................... 138 Kinderen of niet? ....................................................... 139 Historicus, romanschrijver, filmmaker ................... 140 De afloop .................................................................... 141 Conclusie .................................................................... 141 4. Ketterij en vervolging (1100-1350) .............. 142 Het verlangen naar orde ........................................... 142 De Albigenzische kruistocht ................................... 143 Een dunne grens ........................................................ 144 Speuren naar ketters ................................................. 144 Buiten de norm .......................................................... 145 5. Crisis in de late middeleeuwen (1300-1500) ............................................................. 146 Honger ........................................................................ 146 De Zwarte Dood ......................................................... 146 Oorlog en plundering ............................................... 148 Tijdbalk ............................................................................. 150 Bibliografie ...................................................................... 152 Personenregister ............................................................. 153 Begrippenregister ........................................................... 155 Illustratieverantwoording ............................................. 159 Passages. De middeleeuwen. 500-1500 Grafisch ontwerp: Katleen Poelmans Kaarten en infografieken: Geert Verscheure Eindredactie en beeldredactie: Wim Ver Elst Coverillustratie: De maand mei. Detail van een miniatuur van de broers Paul, Herman en Johan van Limburg, in Les Très Riches Heures du duc de Berry, 1410-1416. Chantilly, Musée Condé, ms. 65, fol. 5v. © Agence photographique de la Réunion des Musées nationaux Frontispice: De hemelse en de aardse stad, met de zeven deugden en de zeven ondeugden. Miniatuur van Meester François, in Augustinus, La Cité de Dieu, vertaald door Raoul de Presles, Parijs, 1475-1480. Den Haag, Museum Meermanno | Huis van het Boek, hs. 10 A 011, fol. 6. © Uitgeverij Altiora nv ISBN 978-90-317-3141-1 D/2011/39/13 ES3601/042011/911312 www.averbode.be Ondanks al onze inspanningen om aan de verplichtingen inzake het beeldmateriaal te voldoen, is het mogelijk dat bepaalde rechthebbenden ons onbekend zijn gebleven. We stellen ons ter beschikking om hun vragen te beantwoorden. Alle rechten voorbehouden. Behoudens de uitdrukkelijk bij wet bepaalde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, op welke wijze ook, zonder de uitdrukkelijke voorafgaande en schriftelijke toestemming van de uitgevers. Informatie over kopieerrechten en uitzonderingen op het verbod op reproductie vindt u op www.reprobel.be (België) en www.cedar.nl (Nederland).
Voorwoord Dit geschiedenishandboek Passages – in het meervoud – stelt niet één vooraf afgebakend traject door het verleden voor, maar verscheidene mogelijke trajecten tegelijk. Passages is te vergelijken met een winkelgalerij waarin allerlei dingen worden aangeboden: hoofd- en neventhema’s, vaste waarden en nieuwigheden, en gebeurtenissen die zich dichtbij en veraf hebben afgespeeld. Je kunt er rustig doorheen slenteren en je laten leiden door alles wat je aanspreekt. Of je kunt sneller vorderen en alleen halt houden waar dat echt nodig is. Je kunt in Passages lezen, kijken, analyseren en zelf dingen onderzoeken. In Passages zijn de taal en het verhaal van het verleden belangrijk. Het boek bestaat daarom uit vijf thema’s die telkens opgebouwd zijn rond een begrip of een begrippenpaar. Die begrippen waren vroeger relevant en dat zijn ze vandaag nog altijd: natuur, volk en macht, individu en gemeenschap, arbeid en oorlog. Je leert hoe de betekenis van die vijf – verwante – begrippen in de loop van de tijden is veranderd. De verhalende lestekst wil je leren lezen en interpreteren. Veel van wat uit het verleden rest, is talig. Niet alleen teksten, maar ook miniaturen en schilderijen zijn in een taal – beeldtaal – geschreven en vragen om interpretatie. Kruisverwijzingen tussen de hoofdstukken, aangeduid met een , laten toe om verbanden te leggen tussen historische verschijnselen. Dit boek behandelt de middeleeuwen. Die duurden van 500 tot 1500. Uiteraard hebben die data iets willekeurigs. Er brak geen nieuwe tijd aan op 1 januari 500 of na 31 december 1500. Omstreeks 500 – of zelfs wat later – kwam er een einde aan de oudheid en omstreeks 1500 begon de nieuwe tijd. Maar er waren dingen die in de middeleeuwen niet anders waren dan in de oudheid. En veel dingen bleven in de nieuwe tijd hetzelfde als in de middeleeuwen. De term ‘middeleeuwen’ stamt trouwens uit de nieuwe tijd. De zeventiende-eeuwse humanisten, die zich lieten inspireren door de oudheid, vonden de periode van 500 tot ongeveer 1500 een soort tussentijd waarin de oudheid vergeten was geraakt. Ook hedendaagse historici gebruiken de term ‘middeleeuwen’. Maar ze hebben er tegelijk bedenkingen bij. De overgang tussen de oudheid en de middeleeuwen is duidelijk te onderscheiden: de Middellandse Zee hield werd een grens na de Romeinse tijd, Europa raakte afgebakend. Maar in de ogen van de historici beklemtoont de term ‘middeleeuwen’ de breuk rond 1500 te sterk. Om de continuïteit tussen de middeleeuwen en de nieuwe tijd aan te geven, gebruiken ze ook de term ‘ancien régime’. Daarmee bedoelen ze de hele periode van 500 tot ongeveer 1800. De term ‘middeleeuwen’ is bovendien erg West-Europees, benadrukken ze. Alleen in West-Europa was er iets wat een ‘tussentijd’ kan worden genoemd. In Oost-Europa bleef het Oost-Romeinse Rijk uit de oudheid in de vorm van het Byzantijnse Rijk bestaan tot in 1453. Ook in China en de Arabische wereld zijn er geen ‘middeleeuwen’ geweest. Maar met die informatie in het achterhoofd is een boek over de middeleeuwen zeker te rechtvaardigen. Die tijd had eigen kenmerken, zoals iedere tijd. / 7
Page 1: PASSAGES De middeleeuwen Greet Dray
Page 5 and 6: PASSAGES De middeleeuwen Dr. Greet
Page 7: 3. Individu en gemeenschap Proloog
Page 11 and 12: 2. De jacht op everzwijnen. De gedo
Page 13 and 14: 4. Dit anonieme schilderij uit 1534
Page 15 and 16: natuur 01 Op deze dertiende-eeuwse
Page 17 and 18: De dikte van de jaarringen van oud
Page 19 and 20: 6. De Sint-Elisabethsvloed was een
Page 21 and 22: 2. De middeleeuwers geloofden dat d
Page 23 and 24: 5. In de late middeleeuwen begonnen
Page 25 and 26: 2. Jezus zit op een troon. In zijn
Page 27 and 28: Een derde type kaart bestaat uit ee
Page 29 and 30: Huidige kustlijn Knokke 2. De Zwins
Page 31 and 32: Sincfal dzand Oostburg Aardenburg M
Page 33 and 34: 2. Een koppel heeft zojuist een kin
Page 35 and 36: deeld tussen alle kinderen. Hoe min
Page 37 and 38: 02 volk en macht Keizer Maximiliaan
Page 39 and 40: De Romeinen kenden de Germanen al l
Page 41 and 42: De plundertochten van de Vikingen b
Page 43 and 44: Clovis en de Merovingers Clovis was
Page 45 and 46: 4. Vermoedelijk ontstond dit ivoren
Page 47 and 48: 8. Jezus kroont de Duitse keizer He
Page 49 and 50: 3. Leenheren en leenmannen 1. Een k
Page 51 and 52: 4. De kroning van de Franse koning
Page 53 and 54: Net zoals er in de feodale samenlev
Page 55 and 56: In Frankrijk gingen de ontwikkeling
Page 57 and 58: 5. Middeleeuws België? 1. Gwijde v
Page 59 and 60:
De Guldensporenslag Nadat de Franse
Page 61 and 62:
De Bourgondische hertogen probeerde
Page 63 and 64:
AL-ANDALUS Córdoba Rome MAGHREB Ca
Page 65 and 66:
4. Een Arabische karavaan met kamel
Page 67 and 68:
INDIVIDU Zondaars storten in de hel
Page 69 and 70:
In de greep van de kerk Na de beker
Page 71 and 72:
ze pijn. Maar het was tegelijk ook
Page 73 and 74:
2. Tijdbeleving en tijdberekening 1
Page 75 and 76:
veranderlijk. Pasen - de viering va
Page 77 and 78:
3. Familieleven en liefde 1. Een ec
Page 79 and 80:
als verloofde aan de Engelse kroonp
Page 81 and 82:
4. Leren en geletterdheid 1. Een me
Page 83 and 84:
4. Het Bouc van den ambachten werd
Page 85 and 86:
5. Wetenschap in Oost en West 1. Ee
Page 87 and 88:
3.2. Probeer in de bibliotheek of o
Page 89 and 90:
7.1. Het Arabische Rijk was een nie
Page 91 and 92:
daillons die de werkzaamheden op he
Page 93 and 94:
Het schilderij beeldt zonder woorde
Page 95 and 96:
arbeid 04 De werkzaamheden van de b
Page 97 and 98:
os rivier bos velden molen weiden w
Page 99 and 100:
Allemaal boeren? Niet iedereen die
Page 101 and 102:
De fundering bestond uit stenen. We
Page 103 and 104:
(ill. 1 en 5) Elke dag waren er ach
Page 105 and 106:
mogelijkheden voor vrouwen die een
Page 107 and 108:
3. Het leven in de stad (1000 - 150
Page 109 and 110:
kapel had. De leden zorgden in moei
Page 111 and 112:
het platteland. Wanneer een oogst m
Page 113 and 114:
van rijke burgers werden opgetrokke
Page 115 and 116:
4. Ambachtslui bouwen kerken en abd
Page 117 and 118:
5. Een commerciële revolutie 1. Ro
Page 119 and 120:
vooral Italië. De streek was ook g
Page 121 and 122:
Geld Ook al voor de twaalfde eeuw w
Page 123 and 124:
6. Ongelijkheid 1. Een rijke vrouw
Page 125 and 126:
ces had in de stad - als ambachtsma
Page 127 and 128:
4. In 1358 brak in Frankrijk een bo
Page 129 and 130:
oorlog 05 De inname van Geraardsber
Page 131 and 132:
2. Het Tapijt van Bayeux 51 biedt
Page 133 and 134:
De meeste belegeringen eindigden ni
Page 135 and 136:
2. De kruistochten (1100 - 1300) 1.
Page 137 and 138:
keizer de kruisvaarders de Bosporus
Page 139 and 140:
hen, Boudewijn, graaf van Vlaandere
Page 141 and 142:
gevolgd, denk je? Waarom wel of waa
Page 143 and 144:
4. Dolf tussen enkele deelnemers va
Page 145 and 146:
kwaad en de sacramenten. 67 De pau
Page 147 and 148:
6. Op deze miniatuur wordt het ware
Page 149 and 150:
derde van de bevolking aan de gevol
Page 151 and 152:
1453, richtten Engelse troepen heel
Page 153 and 154:
1000 1100 1200 1300 1400 1500 Warme
Page 155 and 156:
A Abd al-Rahman, emir 62, 87 Aboe B
Page 157 and 158:
Paginanummers in vetjes verwijzen n
Page 159 and 160:
kerk 20, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 46
Page 161:
W waldenzen 143, 144 warme periode
show all

De middeleeuwen - Averbode

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?