De middeleeuwen - Averbode

6. De islamwereld
1. Mohammed predikt in Medina
– tenminste, zo stelde een vijftiendeeeuwse
Vlaamse kunstenaar het zich
voor. Het gebeuren lijkt zich niet af te
spelen in een Arabische, maar in een
vijftiende-eeuwse Vlaamse stad.
Anonieme miniatuur (Willem Vrelant?),
in Jacques de Guise, Chroniques
de Hainaut, vertaald door Jean
Wauquelin, 1448-1453. Brussel, Koninklijke
Bibliotheek van België, hs.
9243, fol. 93.
60 / volk en macht
Eind zesde eeuw – wellicht omstreeks 570 – werd Mohammed in Mekka
geboren. In Europa heersten toen de Merovingische koningen over het Frankische
Rijk. 41 Over het leven van Mohammed is niet zo veel bekend, en
dat weinige is alleen afkomstig uit islamitische bronnen. Die vertellen dat hij,
toen hij al niet zo jong meer was, een boodschap van God kreeg – ‘Allah’ in
het Arabisch. God had hem uitverkoren om zijn profeet te zijn. Hij moest de
boodschap van God verspreiden en die neerschrijven in een boek. (ill. 1) Dat
werd de Koran.
In zijn geboortestad werd de prediking van Mohammed niet in dank afgenomen.
Mekka was een grote handelsstad in de woestijn. Ze was zo belangrijk geworden
omdat ze ook heel wat bedevaarders aantrok. Die kwamen voor de Ka’aba, een
heiligdom dat was gewijd aan de vele goden die de Arabieren toen vereerden.
De inwoners van Mekka vreesden dat de bedevaarders zouden wegblijven als het
nieuwe geloof dat Mohammed verkondigde, de oude goden zou verdringen.
Daarom werd Mohammed in 622 verjaagd uit de stad. Hij vluchtte naar Medina,
een concurrerende handelsstad. Het jaar van zijn vertrek, de ‘hedjra’, geldt als
het begin van de islamitische tijdrekening. 71
Vanaf 622 ging het snel. Mohammed noemde het nieuwe geloof de ‘islam’
– dat betekende: overgave aan God. Voor dat geloof wilde hij een nieuw rijk
stichten. Bij zijn dood in 632 was bijna het hele Arabisch schiereiland in islamitische
handen. Een eeuw later strekte de islamitische wereld zich uit van
Spanje in het westen tot de Indusrivier in het oosten. (ill. 2) Waardoor ging
het zo snel? Wat bracht eenheid in het rijk? En hield die eenheid stand?
Geloven in één god
Mohammed kwam op het juiste moment op de juiste plaats. Zijn geloof in
één god verscheen niet uit het niets op het Arabisch schiereiland, waar de
mensen tot dan hadden geloofd in meerdere goden. Ondanks het woestijnklimaat
was dat schiereiland een welvarend gebied. Het had die rijkdom te
danken aan de handel met karavanen – groepen kooplieden die met kamelen
lange afstanden aflegden om hun waar aan de man te brengen. (ill. 4) Daardoor
kwamen de Arabieren onder meer in contact met het Oost-Romeinse
of Byzantijnse Rijk, dat een monotheïstische godsdienst 70 aanhing: het
christendom. De vooraanstaande Arabieren stonden wel open voor het idee om
één god te vereren. Bovendien roken de inwoners van Medina hun kans om
hun concurrent Mekka uit te schakelen. In 629 kon Mohammed Mekka veroveren
met een leger van enkele duizenden soldaten uit Medina.
Mekka bleef grote betekenis hebben voor Mohammed. Daar had hij de boodschap
van God gekregen en daar stond ook de Ka’aba. Mohammed beschouw-