Uitvoeringsbesluit 'De Opgang' - Stadsdeel Amsterdam-Noord ...

Hoofdstuk 1. Inleiding
In Amsterdam Noord wordt het Buikslotermeerplein e.o. ontwikkeld tot het
nieuwe Centrum van Amsterdam Noord (CAN). Het Stationsgebied is daarbij het
centrale knooppunt van alle verschillende plandelen en vervoersstromen. Het
Stedebouwkundige Uitwerkingsplan + beschrijft het Stationsgebied in ruimtelijke
en functionele zin, terwijl dit Beeldkwaliteitplan (BKP) het ambitieniveau en de
uitgangspunten voor de architectonische uitwerking aangeeft.
In hoofdstuk 2 en 3 staat beschreven hoe het ontwerpproces is georganiseerd
en welke kaders het vertrekpunt vormen voor een ontwerp. Vervolgens wordt in
hoofdstuk 4 de stedebouwkundige en architectonische opgave gesteld waar de
ontwerpers voor staan. Deze opgave is in de hoofdstukken 5, 6 en 7 vertaald in
richtlijnen met betrekking tot stedebouw, architectuur en de openbare ruimte.
Hoofdstuk 2. Proces
2.1 Doel van het Beeldkwaliteitplan
Een Beeldkwaliteitplan geeft richtlijnen voor de bebouwing en openbare ruimte
met als doel de kwaliteit van beide in relatie tot elkaar te formuleren. Ze geven
houvast in de ontwerpprocessen die vaak onafhankelijk van elkaar plaatsvinden
voor delen van het plangebied. Met deze richtlijnen wordt niet alleen de kwaliteit
van de afzonderlijke bouwplannen gewaarborgd, maar wordt vooral ook de
eenheid binnen het plan zeker gesteld. De richtlijnen fungeren als leidraad en
inspiratiebron voor de architecten die in het plangebied de bouwplannnen zullen
uitwerken.
De algemene uitgangspunten en richtlijnen voor de beeldkwaliteit voor het
hele CAN zijn reeds opgenomen in het Welstandskader (Beeldkwaliteitplan
Algemeen). In dit algemene welstandskader staat in ´2.3 Relatie met de
Welstandsnota´: De welstandsnota geeft richting in hoofdlijnen. Het BKP
‘Algemeen’ en BKP ‘Deelgebied’ geven een nadere invulling van de kwaliteit van
het beeld. In de algemene criteria van de welstandsnota wordt onder ‘redelijke
eisen van welstand’ onder meer verstaan dat:
‘De verschijningsvorm een relatie heeft met het gebruik ervan en de wijze
waarop het gemaakt is, terwijl de vormgeving daarnaast ook zijn eigen
samenhang en logica heeft. (..) Ook wanneer andere aspecten dan gebruik en
constructie de vorm tijdens het ontwerpproces gaan domineren, mag worden
verwacht dat de uiteindelijke verschijningsvorm een begrijpelijke relatie houdt
met zijn oorsprong. Maar als de vorm in tegenspraak is met het gebruik en de
constructie dan verliest zij daarmee aan begrijpelijkheid en integriteit.’
Deze directe relatie tussen (gebouw)vorm en functie is losgelaten in de visie
voor de beeldkwaliteit in het Centrum Amsterdam Noord. Dit is een belangrijk
uitgangspunt voor het BKP. Er wordt gestreefd naar een hoge belevingswaarde
door middel van interessante en samenhangende straatbeelden die tot stand
komen door een interactie tussen gebouwen en de openbare ruimte. Door de
strikte binding tussen programma en architectonische expressie los te laten,
worden gebouwen niet enkel en alleen van binnen naar buiten bedacht. Hiermee
wordt het ensceneren van een ‘fraai’ gevelbeeld een belangrijke ontwerpopgave
die teruggrijpt op het begrip ‘venustas’ van Vitruvius.
Vitruvius:
Utilitas (functionaliteit) - Firmitas (degelijkheid) - Venustas (schoonheid).
2.2 Supervisieoverleg en de supervisor
De supervisor van het CAN bewaakt de integrale ruimtelijke kwaliteit van het
plan, voor zowel de architectuur als de openbare inrichting. Hij wordt daarbij
bijgestaan door een kwaliteitsteam dat naast de supervisor bestaat uit de
gemeentelijke projectmanager, de gemeentelijke stedebouwkundige adviseur en
de ontwikkelende marktpartijen. De twee belangrijkste gereedschappen van het
kwaliteitsteam zijn dit Beeldkwaliteitplan en het periodieke supervisieoverleg.
In dit overleg heeft de supervisor de taak om alle ontwerpers zodanig te sturen
dat zij met hun ontwerp de oorspronkelijke gedachten van het plan versterken.
De supervisor zal streng moeten zijn als er met de richtlijnen gebroken dreigt te
worden, maar hij zal soepel zijn als de ideeën die de ontwerper heeft het plan
met voortschrijdend inzicht aanscherpen. De supervisor zal de randvoorwaarden
daarom niet dogmatisch volgen, maar betere oplossingen accepteren, indien
de ontwerper hem weet te overtuigen van de kwaliteit van de door hem
aangedragen oplossingen. Belangrijk (voor de architectenkeuze) is wel dat de
ontwerpers de basisgedachten van het Masterplan en dit Beeldkwaliteitplan
onderschrijven.
2.3 Procesbeschrijving
Tijdens het ontwerpproces zal er een aantal contactmomenten plaatsvinden
tussen de supervisor en de ontwerpers. Voorafgaand aan het ontwerpproces
vindt er een startbijeenkomst plaats waarbij de grondgedachten van het
Masterplan, het Stedebouwkundig Uitwerkingsplan + en dit Beeldkwaliteitplan
worden toegelicht. Vervolgens zal het ontwerp op verschillende momenten
in het supervisieoverleg worden behandeld (SO, VO, DO). Desgewenst kan de
ontwerper gedurende het proces ontwerpvraagstukken voorleggen aan het
supervisieoverleg in de vorm van een ‘spreekuur’. De precieze afspraken omtrent
supervisie zijn vastgelegd in het document ‘Supervisie Centrum Amsterdam
Noord, gewijzigde werkafspraken’ d.d. 21 mei 2008.
Beeldkwaliteitplan Stationsgebied CAN
5