TEHNIČKO-TEHNOLOŠKI I EKONOMSKI POKAZATELJI ...

nastavak metodološkog koncepta istraživanja, tj. primenom novog tehnološkog rešenja
održavanja venca monoblok točka, kvaliteta ER7 obnavaljnjem.
4.3.1.3. Ispitivanje tvrdoće površine kotrljanja i venca
U teoretskom delu istraživanja opisali smo suštinske ciljeve ispitivanja tvrdoće nekog
mašinskog dela, pa tako i bitnih delova monoblok točka kvaliteta materijala ER7. Ova
mehnička karakteristika i te kako spada u jednu od vrlo važnijih dijagnostičkih pokazatelja
dobijenu od eksperimentalnih monoblok točkova i to pre procesa obanvljna venca, nakon
samog tehničko-tehnološkog procesa obanvaljanja i tokom eksplotacionog procesa točkova.
U ovakvim uslovima, a procesom eksperimentalnog istraživanja nužno je bilo primeniti
ispitivanje tvrdoće na pojedinim elementima monoblok točka po sledećim metodama:
- statičkim,
- dinamičkim i
- specijalnim.
U ovom delu istraživanja, sprovođenje merenja tvrdoće je vršeno po profilu kotrljanja i
vencu točka, a rezultati su služili za komparativne vrednosti u odnosu na vrednosti dobijene
nakon obnavaljnja venca točka i tokom eksploatacionog istraživanja. Tvrdoća po
poprečnom preseku nije izvodljiva u ovom delu istraživanja, jer time bi doveli do razaranja
monoblok točka uzorkujući etalone, što bi onemogućilo daljni proces istraživanja.
Ispitivanje površinske tvrdoće profila kotrljanja stacionarnim uređajima nije izvodljivo
imajući za činjenice gabaritne veličine osovinskih sklopova, te je bilo potrebno iznalaziti
nova savremena rešenja ispitivanja površinske tvrdoće profila monoblok točka kvaliteta
ER7. Ova mehanička karakteristika je potrebna za praćanje eventualnog poremećaja
uzrokovan primenom tehničko-tehnološkog postupka održavanja venca točka. Kao pouzdan
i najpogodniji uređaj za ispitivanja površinske tvrdoće primenjen je savremeni mobilni
uređaja za merenje tvrdoće sa malim opterećenjima odskoka po metodi UCI, prikazan na
slici 4.3.1.3.1.
Opšte o mobilnim uređajima za merenje tvrdoće
Kod konvencionalnih uređaja tvrdoće prema Rockwellu, Brinellu ili Vickersu uvek je
potrebno dostaviti ispitni deo na merni sto aparata. Kako to iz praktičnih razloga, u našem
slučaju nije bilo izvodljivo, kao i iz razloga same ispitne geometrije, primenili smo
savremeni mobilni uređaj za merenja tvrdoće materijala monoblok točka. Ovakvi savremeni
uređaji danas na svetskom tržištu, doživljavaju ekspanziju zbog svoje pogodnosti i
pouzdanost, pri merenju, a mi smo se opredelili za primenu mobilnog aparata prema UCI
odskoka (eng. Ultrasonic Contact Impedance).
Za primenu ovog mobilnog aparata, uticali su veći broj opravdavajućih činjenica kao što su:
pouzdanost kvaliteta rezultata ispitivanja, direktno očitavanje na displeju, primenjljiv na
složene geometrijski ispitne površine, ekonomičnost itd. Posebno se koristi u slučajevima
kad se svojstva materijala moraju odrediti u malim tolerancijama, npr. za određivanje
očvršćivanja deformacijom na kovanom čeliku, što i jeste naš slučaj.
S druge strane, relativno mali otisci UCI sondi omogućuju ispitivanje tvrdoće zavarenih
spojeva, a posebno u kritično važnim zonama uticaja toplote.
UCI metoda odskoka, zasnovana je na funkciji rada ispitivanja tvrdoće na principu metoda
ultrazvučnom kontaktnom impedancijom. UCI sonda u osnovi se sastoji od Vickersovog
dijamanta pričvršćenog na vrhu metalne šipke (slika 4.3.1.3.1). Piezo-električni pretvarači
pobuđuju šipku u longitudinalnu oscilaciju. Umesto metalne šipke (koju nazivamo
oscilirajuća šipka) nalazi se spiralna opruga koja je jednim krajem pričvršćena, a slobodnim
124