TEHNIČKO-TEHNOLOŠKI I EKONOMSKI POKAZATELJI ...

3.7. Opšte o obnavljanju postupkom navarivanjem
Opšta definicija navarivanja je postupak nanošenja dodatnog materijala topljenjem na
osnovni deo koji se navaruje. Uglavnom se za navarivanje koriste isti postupci kao kod
zavarivanja.
Ukoliko se postupak navarivanja primenjuje za reparaturu dela, što je u konkretnom slučju,
i kao zaštita od habanja, tada je izbor odgovarajućih legura dodatnog materijala veliki
problem, zbog velikog broja legura (nekoliko hiljada se primenjuje za navarivanje) i
različitih tehnologija i uslova u kojima rade sastavni delovi mašina.
Za izbor postupaka za navarivanje postoje brojni kriterijumi i uzimaju se zavisno od
konkretnog slučaja. To su najčešći:
- stepen produktivnosti (efikasna količina istopljenog metala),
- mogućnost automatizacije ili mehnizacije,
- što manji stepen mešanja osnovnog i dodatnog materijala, čime se sprečava preveliko
razblaženje legirajućih elemenata u navaru,
- minimalni utrošak dodatnog materijala po jedinici navara,
- minimalni utrošak vremena za operaciju navara,
- minimalna priprema za navarivanje,
- postizanje odgovarajuće geometrije navara i mogućnost oblikovanja navara za
funkcionalnu eksploataciju,
- postizanje ujednačenog sadržaja legirajućih elemenata,
- postizanje ujednačene tvrdoće,
- postizanje povoljnih strukturnih karakteristika navara, ostvaraenje navara bez grešaka
oblika i homogenosti,
- svođenje termičke obrade posle navrivanja na najmanju meru,
- eliminacija svih vrsta prskotina u navaru i osnovnom materijalu,
- zadovoljenje promene zaostalih napona u navaru i osnovnom materijalu,
- opremljenost pogona za navrivanje, odnosno potrebna odgovarajuća mašinska
postrojenja i uređaji.
Sa opšteg stanovišta gledano, obanavljanje postupkom navarivanjem, se uspešno izvodi na
ravnim i zakrivljenim površinama. Ravne površine se izvode postupkom odvojenih
gusenica i njihanjem, dok se zakrivljenim površinama može izvesti na tri načina: po
izvodnicama, po kocentričnim krugovima, po spirali.
3.7.1. Teoretske mogućnost primene navarivanja
Navarivanje tvrdih spojeva, kao mera za smanjaenje habanja, ima u svetu pa i našim
zemljama, u odgovarajućoj meri široku primenu. Primenjuje se u raznim granama privrede:
b) Metalurgija čelika i obojenih metala:
- na opremi željezničkih transportnih sistema,
- na opremi za sinterovanje,
- na opremi za valjanje (npr. valjaonički stanovi),
- na visokim pećima (na transporterima),
- opremi za kalupovanje
- opremi mašinske industrije itd.
c) Građevinarstvo:
- Oprema za izvođenje zemljanih radova (bageri, dozeri, strugači, ravanlice, utovarivači,
valjci, nabijači itd.),
- oprema za otkop i preradu kamena (čekići za bušenje, drobilice, mlinovi, sita, itd.),
87