TEHNIČKO-TEHNOLOŠKI I EKONOMSKI POKAZATELJI ...

8. Ugao nagiba osovinskog sklopa prema horizontu () i vertikalno pomeranje
njegovog težišta()
Na slici 3.2.7.2.1. su prikazane pojedine od navednih veličina, koje se menjaju sa
položajem osovinskog sklopa u odnosu na kolosek, te ih nazivamo funkcijama geometrije
dodira. Položaj osovinskog sklopa u odnosu na kolosek definišemo sa koordinatom bočnog
otklona od srednjeg položaja – Y ose, dok je ugao zakretanja oko vertikalne ose
zanemarljiv- . Možemo zaključiti da u ovakvom slučaju dolazi do neravnomernog
habanja.
Slika 3.2.7.2.1. Veličine koje su u funkciji geometrije dodira [69] 26
Oblik funkcija geometrije dodira zavisi od sledećih parametara:
- Oblik profila točka,
- Oblik profila šine,
- Ugao nagiba ugrađene šine (najčešća je 1:20 i 1:40)
- Stvarna širina koloseka i spoljašnje rastojanje venca točkova u okviru dopuštenih
graničnih tolerancija.
Tokom eksploatacije navedeni parametri se menjaju zbog habanja kruga kotrljanja točka
kao i šine i znatno utiču na postojanost geometrijskih veličina venca točka.
Osnovni aspekti koji ilustruju uticaj i značaj geometrije dodira na sile između točka i šine i
to [69]:
1. Kretanje maksimalnom brzinom na pravcu, kada se, pod određenim nepovoljnim
uslovima može pojaviti intezivno vijuganje osovina, koje podrazumeva ekstremno
velike bočne dinamičke sile.
2. Slučaj prolaska kroz krivinu, kada je sve vreme prisutna obična komponenta sile
koja vrši skretanje vozila.
U oba navedena slučaja geometrija dodira ima vrlo bitnu ulogu pri procesu eksploatacije i
trošenja profila kotrljanja.
Iz navedenog, možemo zaključiti da mnogo tehničkih i geometrijskih parametra utiču na
vek postojanosti venca i profila točka. U ovom delu doktoroske disertacije, pored
[69] 26 ERRI pitanje D 72 - Analitička studija dodira točak/ukrštaj, , Revue Generale des Chemins
de fer, Februar 1962
51