TEHNIČKO-TEHNOLOŠKI I EKONOMSKI POKAZATELJI ...

Stepen čistoće dobiće se mikrografskim ispitivanjem prema ISO 4967:1998, postupak „A“.
Vrednosti koje treba održati navedene su u tabeli 3.6.7.1.
Vrsta
uključka
Kategorija 1.
za brzine veće 200km/h
Kategorija 2.
za brzine do 200km/h
Debela serija
max.
Tanka serija
max.
Debela serija
max.
Tanka serija
max.
A(sumpor) 1,5 1,5 1,5 2
B (aluminijum) 1 1,5 1,5 2
C (silikati) 1 1,5 1,5 2
D (globularni
oksidi)
1 1,5 1,5 2
B+C+D 2 3 3 4
Tabela 3.6.7.1. Stepen čistoće koji treba održati za mikrografsko ispitivanje [142] 47 .
3.6.8. Ispitivanje ultrazvukom
3.6.8.1.Opšte o ultrazvučnoj defektoskopiji
Defektoskopija je naučna disciplina koja se bavi iznalaženjem grešaka materijalne
homogenosti. Osnovna namjena je otkrivanje i određivanje podpovršinskih grešaka u
materijalu i zavarenom spoju regulisanim euronormama EN 26520. To je samo jedan mali
dio od velikog broja korištenih metoda koje se koriste u nerazarajućem ispitivanju
materijala. Nedostatak ove metode je da se njome otkriva i određuje greška koja je nastala
prije njenog provođenja. Ne može poslužiti u ličnom sprečavanju nastajanja greški u
materijalu.
Ispitivanja ultrazvukom zasniva se na pronalaženju i odredjivanju lokacije defekta u
materijalu, koji se nalaze na dubini od 1 do 2000 mm kod metalnih i nemetalnih materijala,
pomoću propuštanja ultrazvučnih Ui talasa kroz materijal.
Ultrazvuk je tako materijalno treperenje sredine čija je učestalost veća od 50000 Hz, pa
omogućuje njegovo prodiranje u materijal. Prostiranje ultrazvuka kroz materijal praćeno je
izvesnim rasipanjem, zbog čega nastaje razlika izmedju količine ulaznih i izlaznih
ultrazvučnih talasa, što se prati na odgovarajućem osciloskopu uredjaja. Kod ultrazvučnih
defektoskopa najviše se koristi za dobijanje ultrazvučnih talasa piezoelektrični efekat. Pri
tome se korišćenjem piezokristala vrši pretvaranje električne energije u mehaničku
učestalost od 500-1000 MHz. Za ispitivanje materijala koriste se uglavnom frekvence 1-6
MHz. Prema obliku ispitivanog materijala "glave" su oblikovane, tako da stvaraju podužne,
poprečne i površinske talase.
Način otkrivanja grešaka u materijalu zasniva se na tonskim, impulsnim-eho i rezonantnim
metodama, koje u suštini registruju na odgovarajući način ulazne i izlazne talase -"signale"
Prolaskom kroz homogeni materijal, npr. kod tonskih metoda visina tona zvuka je
ujednačena, a pri nailasku na grešku dolazi do njegove promene.
Kod impulsnih-eho metoda prolaz ultrazvučnih talasa kroz materijal (odnosno, pri
njihovom nailasku na grešku), zasnovan je na istom principu kao i kod impulsnih uredjaja,
sa tom razlikom što se signali - ulazni i izlazni - uočavaju na ekranu u vidu svetlosnih
signala. Signal greške nalazi se izmedju ulaznog i izlaznog signala na odstojanju koje je
proporcionalno dubini lokacije greške.
[142] 47 Standardi JŽ., UIC-a., EN.; JUS P. F2.213, JUS P.F2. 036, UIC-812-3 i EN 13262 812-3,
83