Jack Goody Tarih Hırsızlığı İş Bankası Yayınları

112 TARiH HIRSIZLIGI
dan makineleşme sürecinin hayati önemdeki bir parçası, bir İngiliz
ipek tüccarı tarafından Sanayi Devrimi'nin başlangıcında o ülkeye
kaçırıldı. Türkiye'yi geri kalmış bir Asya devleti olarak nitelerken,
feodal olarak adlandırılsın veya adlandırılmasın, toprak mülkiyeti
sisteminin (özdeşliklerini değil) benzerliklerini ve özellikle Avrupa
ile Akdeniz'deki Türk kentlerinin etkin imalat ve ticaret faaliyetlerini
unutmamak gerekiyor.
Feodalizmin dünyanın diğer bölgelerinde bulunmadığı iddiasının,
birçok Avrupalı tarihçiye göre bile kısmi bir istisnasının Japonya örneği
olduğuna ilişkin yaygın bir görüş birliği vardır;104 insan, bu özgün
model algısının Japonya'nın sanayi kapitalizmindeki erken başarılarından
hareketle (çoğunlukla, zamanından önce verildiği artık
belli olan bir yargıyla, Çin deneyimiyle karşıt olarak) geliştirilmiş,
geriye dönük bir izdüşüm olduğundan kuşkulanıyor. Anderson'a göre,
malikaneleri hiçbir zaman kendi çiftlikleri olmamasıyla farklılık göstermesine
karşın, Japonya 14. ve 15. yüzyıllarda Avrupa'ya benzer
bir sistem geliştirmiştir. Gelgelelim, Japonya'nın kapitalizmi kendi
başına üretemediğini ve bunu tartışma götürür şekilde Avrupa'dan
ödünç aldığını da ileri sürer. Dahası, onun "feodalizmi", "ilkel sermaye
birikimi için gerekli unsurları kıtasal ölçekte serbest bırakarak"
burjuvazinin yükselişinin yolunu hazırlayan "Avrupa'daki feodal üretim
biçiminin ekonomik dinamizmini" sunmuyordu.ıos Braudel gibi,
Anderson da tam kapitalist üretimin ancak "pazar-merkezli bir toprak
lordluğu" ve burjuvaziye dayanan Sanayi Devrimi'nin gelişiyle
başladığını düşünür. Japonya'nın feodalizmi olabilir, ama asla mutlakıyetçiliği
olmamıştır; tartışmaya yaptığı özgün bir katkıda Anderson
bunu kapitalizmin en önemli habercilerinden biri olarak görür.
Sonuç olarak, bazı yazarların eğilimlerinin peşinden giden ve sosyoekonomik
gelişmenin birbirini izleyen evrelerini evrensel kabul ederek,
feodalizmi de dünya çapında bir fenomen olarak gören akademisyenleri
eleştirir.106 Bu görüşü, Avrupa'nın üstünlüğü varsayımlarına
bir tepki olarak anlar; ama yine de, feodal üretim biçiminin daha
dar bir tanımında ısrar ederek, büyük toprak sahipliği ile "adli ve
anayasal sistemlerin harici ayrıntılar haline geldiği [ ... ] parçalara ayrılmış
hükümranlığın, vasallık hiyerarşisinin ve fief sistemininse konu