Jack Goody Tarih Hırsızlığı İş Bankası Yayınları

"UYGARLIK" HIRSIZLIGI: ELIAS VE MUTLAKIYETÇI AVRUPA 187
ve içselleştirme tahditlerine içkin olup olmadığı da açık değildir. Elias'ın
"ilerleme" ve "süreç" kavramlarının ve bunların daha önceki
evrim ve gelişme kavramlarıyla ilişkisinin doğası üzerine pek çok
tartışma yapılmıştır, ama temel eserinde Elias kesinlikle gerek toplum
gerekse kişiliğin zaman içindeki vektörsel dönüşümünü ele almaktadır.
Ayrıca "bugünün daha gelişmiş toplumları" dışında, "insan etkisinin
yapı ve denetimi" üzerine çalışmaların yetersizliğine dikkati
çeker. Öteki toplumlardan kanıtlara olan ihtiyacı tkdir eder, ama
gerek sosyo-politik düzeyde katmanlaştırma açısından ("devlet denetimleri"),
gerekse etki denetiminde uzun vadeli değişimle ilişkisi
(bu ikincisi deneyimde "utanç ve tiksinme eşiğinden bir gelişme
biçiminde" tezahür eder) açısından sorunu çözmeye çalıştığını belirtir.
Böyle bir "gelişme" kavramı hayati önemdedir. ·Metafiziğin
egemenliğindeki sosyolojik gelişme kuramlarını, daha ampirik temelli
bir modelle değiştirmek istemesine karşın, "19. yüzyıl anlamında"
evrim kavramını veya 20. yüzyıl anlamındaki belirsiz "toplumsal
değişim" görüşünü reddeder. 16 Daha çok, toplumsal gelişmeye,
yani birkaç yüzyıl içinde devlet oluşum süreciyle birlikte bunun
tamamlayıcısı olan gelişen uygarlık sürecine bakar; başka her
şey Na turvolk 'un ürünü olarak görünür. Elias, "genel olarak toplumsal
sürecin, özel olarak da toplumsal gelişmenin dogmatik olmayan,
ampirik temelli sosyolojik kuramının temelini kurmakta olduğunu"
ileri sürer. 1 7 Böyle bir araştırmanın ilk kurbanının Na turvolk
genellemesi olması beklenirdi. Gelgelelim, Elias ("yapısal" olarak
görülen) toplumsal değişimin birçok kuşak boyunca "daha fazla
veya daha az karmaşıklığa" doğru hareket ediyor kabul edilmesi
gerektiğini söyleyerek devam eder.ıs Çok genel olması nedeniyle,
bu kuramın diğer bağlamlara uygulanabilirliğini tartışmak kolay
değildir. Aynı zamanda, devlet oluşumu ve uygarlık kavramını
Avrupa'daki modern dönemle kısıtlı tutar. Özellikle devlet oluşum
sürecinin diğer Alman yazarlarca (antropolog Robert Lowie gibi)
çok daha geniş bir bağlamda ele alındığı düşünülürse, kuramsal bir
bakış açısından bunun gibi sadece Avrupalı kalmış bir odak, savunulamayacak
niteliktedir.