Jack Goody Tarih Hırsızlığı İş Bankası Yayınları

222 TARiH HIRSIZLIGI
şim le tem ayü z eder. "Batı'da" diye yazar Br audel, "h er şey aralıksız
deği şm ekteydi."32 Bu nu çoktandır sü regel en bi r özellik olarak gö ­
rü r. Örneği n, "Aydınlanm a dö nemi ne kendi ver diği adla Avrupa'yı
'ilerleme'ye doğru taşıyan ekonomi k ve kü ltürel bi r har eketin" tanığı
olarak mobilyalar, ülkeden ülkeye değişiyor du,33 Ve bi rkaç satır
sonrasında: "E n zengin ve değişime en aç ık uygarlık olan Avrupa
için doğruysa, a fortiori geri kalanına da uygu l anabilir." Av ru pa'nın
son zamanlarda (bazılarının Sanayi Devr imi' nden sonra der ken, diğerleri
nin Rönesans sonrası di ye ısrar edeceği) deği şime dah a hazır
ol duğu doğru olm akla birli kte, önceki dö nemler de Avru pa' nın deği
şime daha eğ il imli ol duğuna ilişki n el de hiçbir kanıt yoktu r. Yi ne
de, Braudel'in bu formü l asyonu, başka yerl erde getirdiği nitelemeler
ne olursa olsun, su nduğu kanıtl ar ne denli çel işki li olursa ol sun,
ezeli ve ebedi olmasa bi le en azından çoktan beri devam et ti ği ne inandığı
di namik Avru pa' yla "statik" Asya karşıtl ığına dayanır. Batı değişim
ve uyum sağl ama kavram ını kendine mal etm iştir.
Br audel' e gö re kapitali zm kent yaşamına ai ttir; bu radan kı r lara
doğru yayılır. Kırsal ekonomileri, dışarıdan harekete geçir ilmedi
ği sü rece du rgu n ekonomiler ol arak gö rü r. "Çin ti pi saçm a zi raat,
isti sna yeri ne ku ral"H olsaydı -pirinç üretimi nde ku llanılan bu
ti p ziraat, sah andan çok el aletl eri yle yapılıyordu- Batılı kentleri n
var l ığını sü rdürüp sü rdü remeyeceği ni sorgul ar. Ne var ki, bu "saçmalık"
ku şkusu z, bü yü k oranda sabanları çekm ek içi n gereken dah a
bü yü k evcil bü yü kbaş hayvanl arın yeti şti rilmesine daha bü yü k al anlar
ayrılamamasının bi r sonu cu olarak, Avrupa'nınkinde n dah a yü k­
sek nüfu s yoğu nluklarına ve daha bü yü k kentleri n var lığına im kan
veren çok yoğu n, çok "geli şki n" bi r tarımın işaretiydi. Aslına bakıl
ırsa, koşullar çok farkl ı ol du ğu iç in Batıl ı kentlerin "bu koşullar
al tında ay akta kalıp kal amayacağını" merak etmek huysuzluktan
başka bi r şey değildir.35 Brau del, tarımın ih racatla bağının ku ru l duğu,
ürünleri n naki t par a için yetiştirildiği zam an, kapitalizmi n kırsal
kesime ulaştığını dü şü nü r. Bu bi r "i sti la" anlamına geli yordu.36
Fakat bu kavram, kırsal üreti cilerin halih azırda terasl ama, su lam a
ve bi rç ok yol dan yatırım yaparak ya da Avrupa' da ol du ğu gi bi "kapital"
modelinin ta kendisi ol an sü rülerini geni şleterek, kendi "ka-