Jack Goody Tarih Hırsızlığı İş Bankası Yayınları

1
Kim Çaldı, Ne Çaldı? Zaman ve Mekan
19. yüzyılın başından itibaren, sömürgeci fetihler ve Sanayi Devrimi'nin
bir sonucu olarak dünyanın geri kalanındaki faaliyetleriyle
Batı Avrupa, dünya tarihinin kurgulanmasında egemen olmuştur.
Arap, Hint ve Çin gibi diğer uygarlıklarda da kısmi dünya tarihleri
(hepsi de belli derecede kısmi) vardır; ve aslına bakılırsa, pek az
kültür -basit olsa bile- başkalarının geçmişine göre şekillendirilmiş
kendine özgü bir geçmiş kavramından yoksundur; ama, birçok gözlemci
bu izahları tarihten çok mit başlığı altına yerleştirir. Avrupa'nın
bu alandaki çabalarını diğerlerinden ayıransa, daha yalın toplumların
çoğunda da görüldüğü gibi, çoğu insani algının temelindeki egosantrik
dürtünün uzantısı olarak doğan etnik-merkezci bir eğilimi
izleyerek, kendi özgün öykülerini daha geniş bir coğrafyaya dayatma
eğilimi olmuştur ve bunu gerçekleştirebilme yeteneği, dünyanın
pek çok kesimindeki fiili hakimiyetinden kaynaklanmıştır. Kaçınılmaz
olarak dünyayı bir başkasınınkilerle değil, kendi gözlerimle görürüm.
Girişte de söylediğim gibi, son zamanlarda dünya tarihiyle
ilişkili karşıt eğilimlerin ortaya çıktığının gayet iyi farkındayım.1 Fakat
kanımca, bu hareket kuramsal bir yönde, özellikle de dünya tarihinin
anlaşıldığı geniş evreler açısından henüz yeterince geliştirilmemiş
durumdadır.