Jack Goody Tarih Hırsızlığı İş Bankası Yayınları

158 TARiH HIASIZLIGI
Rönesans geldigi zoman Atine, Venedik ve Cenova'yı, Pise ve Floransa'yı
dogurdu, bunlar da Rotterdam ve Amsterdam'ı [ ... ] ve nihayet londra'yı
yarattı [ ... ] Bu kenrlerde [ ... ] tüccarlar [ ... ] öne çıkacaklan güne dek [ ... ] kendilerine
feodal soylulugun müdahalesinden uzak birer sıgınak buldular. 20
Dolayıs ıyla o da burada doğrudan doğruya antikçağdan miras
alınan, Batı' ya özgü bir çeşit kent yaşamı ve onun burjuvazis ini (ve
kapitalizm ini) görüyordu. Ayrıca Batı' daki "as keri feodalizm"le Doğu'daki
"bürokratik feodalizm" aras ındaki farka bakıyor; bunun süreci
etkilediğini ve Doğ u' daki gelişm eyi kısıtladığı nı düşünüyordu.21
Bir anlam da, Avrupa tarihini bu kı taya uzun vadede belirl i avantajlar
sunuyor olarak yorumlam aya yeltenm es i, onun Çin biliminin başarıları
üzerine yaptığı vurguyla çelişki oluşturuyordu.
Avrupa' da tüm alanlarda, ekonom ide, sınıf sistem inde ve "doğ al
felsefe" de önemli gelişm eler olduğu açıkt ır. Ne ki N eedh am'ın argümanı
"burj uva zinin yükselişi" nin dünyada başka hiçbir uygarlıkta
görülm ediğini, ne Hindis ta n ne Güneydoğ u As ya ne de Çin' de kendini
gös terdiğini vars aya r. Batı'da (Çin'in "bürokratik feodalizm"inden
fa rklı ola n) askeri- a ris tokrat ik feoda lizm, "kes in bilgi dah a büyük
ka r anlamına geldiği" için deney yapm aya daha is tekli olan burjuvaziye
"yerini bıraktı. " Needh am, sorus un un yanıtının büyük bölümünü
bu iki feodal yapı aras ındaki karşıtlıkta bulur. Fa kat tıpkı
Avrupa'da aristokrasinin bir kısmının ticari ve mali işlere girm esi gibi,
Çinli ma ndarinler de "em eklilikte" ve hatta zaman zam an
"görevde" yken tic arete atılabiliyordu, sıklı kla atı ldı lar da. Böylelikle
yalnız hüküm et yetkilisi/yerel eka bir ve toprak sah ibi seçkinler olarak
değ il, aynı zam anda memur seçkin ve ticari yatırım cı olara k iki
farklı şapka giyebiliyorlardı. Devletteki geçm işlerini ve bağlantılarını,
kanunlarda bulunmayan kurums al bir destek oluşturm akta kullanıyorlardı.22
Fakat başka ve dah a erken burj uvaziler de va rdı; diğ er tüccarlar
ve im alatçılar da, gerçi arayışlarında her zam an başarılı olm a­
salar bile, ka r ve "kesin bilgi" yle ilgilendiler. Kaldı ki, Avrupa'da
burj uvazinin fiilen aris tokras inin yerini aldığını ileri sürm ek bütünüyle
doğru değildir. Burj uvazi tedricen dah a büyük iktidar ve nü-