Jack Goody Tarih Hırsızlığı İş Bankası Yayınları

"KAPİTALİZM" HIRSIZLIGI: BRAUDEL VE KÜRESEL KARŞILAŞTIRMA
235
de geçerli olabilirdi. Kitabın İngilizceye çevrildiği döneme gelindiğinde,
Asya Kaplanları'nın doğuşu ve aslında Çin ve Hindistan'daki ekonomilerin
yaygın gelişmesiyle, Doğu'da durum çoktan önemli ölçüde
değişmişti.
Aslına bakılırsa Braudel, Fukien bölgesinde gelişen ekonomiyi iç
kesimlerin "durgunluğu"yla karşılaştırdığında, 16. yüzyıl Çin uzak
mesafeli ticaretinin canlılığını kabul etmiş oluyordu. Böylece "Çin
kapitalizminin belirli bir biçimi [ ... ] ancak Çin anakarasının katı denetimlerinden
kaçtığı ölçüde gerçek boyutlarına ulaşabilirdi. "93 Çünkü
"Çin'de, ana engel sıkı dokulu bürokrasisiyle, devletti."94 Kağıt
üzerinde hükümet tüm toprağın sahibiydi (gerçi özel toprak sahipliği
Han dönemine dek gidiyordu) ve "soylular bile devletin iyi niyetine
bağımlıydı." Her kent denetleniyordu. Sadece mandarinler "yasanın
üstünde"ydi. Devlet para basma hakkına sahipti - "birikim
ancak devlet tarafından gerçekleştirilebilirdi." Aslına bakılırsa, servetleriyle
gösteriş yaptıkları için tüccarların okuryazar grup tarafından
öcüleştirilmiş olması bile mümkündü. Çin büyümekte olan bir
pazar ekonomisine sahip olmakla birlikte, üst düzeylerde her şeyi devlet
kontrol ediyordu, "bu yüzden bazı açıkça tanımlanmış gruplar
haricinde, kapitalizm gerçekleşemezdi."95 Bu sınırlamaların birçoğu
kesinlikle Çin'e özgü değildi ve Avrupa'ıun "ilerici" toplumlarına bile
damgasını vurmuştu. Devlet müdahalesinin ekonominin büyümesine
kaçınılmaz biçimde zarar verdiği de doğru değildir. Japonya'da
ve özellikle çağdaş (daha önceki dönemlerde olduğu gibi) Çin'de, ekonomiyi
geliştirmede devlet önemli bir rol oynamıştır.
Ekonomik olarak Doğu ve Batı'nın az çok eşit olması mümkündür
ve burada Braudel'in analizi, Marx ve Weber de dahil, daha önceki
birçok "dünya tarihçisi"ne göre büyük bir ilerlemeyi temsil eder.
Gelgelelim, siyasi olarak eksik bir şeyler vardı. "Despotik", Braudel'in
Çin, Hindistan ve Türkiye örnekleri için kullandığı, ama "mutlakıyetçi"
Avrupa devletleriyle ilgili olarak asla kullanmadığı bir sıfattır.
Tüccarlar Doğu'da vardılar, ama asla Avrupalı benzerleriyle aynı
anlamda "özgür" değillerdi; yine "özgürlük" sözcüğü sadece Avrupalılar
bağlamında ortaya çıkar. Braudel'in Batı yanlılığı, "tek özgür
veya yarı-özgür köylülük Batı'nın özünde vardı" gibi cümlelerde çok