Jack Goody Tarih Hırsızlığı İş Bankası Yayınları

ANTIKÇAGIN ICAOI 67
Bazı tarihçiler de klasik dünyanın başarılarını ve tekilliğini
onun köle kullanımına, Marksist terimlerle ifade edilirse köleci üretim
tarzına bağlamaya çalışmışlardır. İşgücünün topyekun denetimi,
dünyaya damgasını vuran muazzam yapıların gerçekleştirilmesinde
paha biçilmez olmalıydı. Fakat diğer emek örgütlenmesi biçimleri
de aynı amaçlara ulaşmışlardır. Her ne olursa olsun, daima askeri
fetihlerle harekete geçirilen köle emeğinin kapsamı net değildir. Klasik
dünyada birçok etkinlik, bazıları köleliğin kendisinden çok da
farklı olmayan diğer emek biçimleriyle yürütüldü. Kimi zaman da,
hepsinde kölelik var olmakla birlikte, sadece klasik dünyada "başat"
olduğu ileri sürülür. Başatlık, Love'ın da işaret ettiği gibi kullanımı
zor bir kavramdır.tıs Kölelik, büyük ölçüde devletin saldırgan askeri
siyaseti kadar ticari başarısının bir sonucu olarak da, kesinlikle
yaygındı. Fakat her durumda, özellikle kent ve zanaat" sektörlerinde
başta olmak üzere, diğer emek biçimleri de önemliydi. Antik Yakındoğu'da
kölelik sorunu Adams tarafından ele alırur.ıt6 Adams, Finley'le
ilgili olarak şu sonuca varır: "Bu ışık altında görüldüğünde, erken
dönem devlet toplumunu 'köle' toplumu olarak niteleyen Sovyet
iktisat tarihçileriyle, kölelerin görece az sayıda olduğunda ısrar
eden Batılı uzmanlar arasındaki çekişme, özden çok bir terminoloji
sorunudur." "Köle toplumları" nitelemesi, Mezopotamya'da
marjinal olduğu halde, klasik çağlarda "başat" bir kurum olan köleliğe
dayanır.117 Köleliğin kapsamı kesinlikle önemlidir, ama yaygınlığı
abartılabilecek olan klasik dönem Akdeniz köleciliği bir kurum
olarak benzersiz değildi. "Özgürlük" kavramı da kesinlikle sayılara
bağlı belirlenmemişti.
Finley, köleliğin Yunanistan'ın toplumsal yaşamındaki merkezi
önemini savunurken ("Grek uygarlığında temel bir unsurdu"118), aynı
zamanda işgücüne katkıda bulunan çok çeşitli diğer emek biçimlerini
de kabul eder. Ülkede küçük toprak sahipleri, özellikle hasat döneminde
geçici ücretli işlere giriyorlardı; "özgür emek ve köle emeği
arasında bir ortak yaşam (symbiosis) vardı."119 Kentlerde daha
açık bir geçici .emek havuzu bulunuyordu. Bununla birlikte, "Grek
kent devletleri ne kadar ileri düzeydeyse", "gerçek anlamda köleci"
olma ihtimalleri de o kadar yükseliyordu. Fakat Yunanistan'da mer-