Jack Goody Tarih Hırsızlığı İş Bankası Yayınları

ANTIKÇAIN ICADI
33
yazar kadi m Yakındoğu toplumları ndan Yunanlara aktarı lan bi lgini
n ana yolu üze ri nde bulunuyorlardı.S
Av rupa, di lbi li mse l açıdan Asya'dan ge le n ve Hi nt-Avrupa di lleri
ni konuşan "A ryanlar"ın yurdu haline ge lmi şti. Öte yandan Batı
Asya'ys a, Yahudi le r, Fe ni ke li ler, Araplar, Kıptiler, Berberiler ve Kuzey
Afri ka'yla Asya'daki başka pe k çokları nca konuşulanları içe ren
Afri ka-Asya ai lesinin bi r kolu olan Sami di lleri konuşan halkları n
yurduydu. Dah a sonra Nazi öğ re ti lerinde somutlaşan Aryan ile öteki
arasındaki bu bölü mlenme , Av rupa'nın toplum tarihinde uygarlığı
n ge li şmesine Doğu'nun yaptığı katkı ların ihmal edilmesi eği limini
ar tırdı.
Klasik çağ ali mle ri arasında başlangıcı ve so nu arası nda tartışmalar
çıkmış olması na karşı n, anti kç ağı n Av rupa bağ lamında ne anlama
ge ldiği ni bi liyoruz.6 Fakat bu kav ram Yakındoğli 'daki, Hi ndis ­
tan'daki veya Çi n'de ki öte ki uygarlıklara ilişki n araştırmalarda ne ­
de n kullanılmamıştır? Dü nyanı n ge ri kal anı nı n bu şe ki lde dı şarıda
tutulması ve "Av rupa is tisnacılığı" nın başlangıcı için elde akla uy ­
gu n ne de nle r var mı dı r? Tari höncesi uzmanları, Avr upa ve başka coğrafyalardaki
erke n döne m toplumları nın farklı zamanlı, ama te me l­
de bi rbi ri ne koşut aşamaları izleye n büyü k ölçüde be nze r ilerlemele
ri nin altını çizmişle rdi r. Bu ilerle me, bronz çağı na değin Avr asya'nı n
her ye ri nde sürdü. Ardından, bi r ayrı lmanın baş gös te rdiği söyle ni r.
Yunanis tan'ın arkai k toplumları te me lde bronz çağına ai t olmakla
bi rli kte, de mi r çağı na, hatta tarihse l döne me de k sahnede kaldı lar.
Bronz çağı ndan sonra Av rupa anti kç ağa gi re rken, Asya'nı n ons uz
kaldığı söylenir. Gi bbon gi bi öne mli tarihçiler de dahil olmak üze ­
re bi rç ok Batılı tari hçi tarafı ndan, Yunanis tan ve Roma'nı n yü kseli
şi ve çökü şüyle fe odalizmi n doğuşu ince lenmesine karşın; ayrı bi r
döne m olarak anti kç ağ veya "anti k toplum" un doğuşunun kuramsal
anlamı nı de ri nle mesi ne ele alan tari hçi sayısının çok sını rlı kalmı
ş olması tari hyazı cılığı açısı ndan öne mli bi r sorundur. Antropologlar,
söz ge li mi South all, Asya tarzı hakkı nda "İlk radi kal dönüşümün
Akdeniz'de ge li şe n antik üre ti m tarzı olduğ unu, ama bunun
Asya'nı n büyük kıs mı nda ve Ye ni Dünya' da Asya tarzı nın ye ri ni almadığını"
yazar.7 Pe ki ama ne de n? An ti k tarzın "i ns an (ama kadın