Jack Goody Tarih Hırsızlığı İş Bankası Yayınları

SON SÖZLER 345
biyat, bilim ve san atta son derece kalburüstü başarılar sağ lan mıştır;
ama bunların, Bern al'in öne sürdüğü gi bi bö lgenin bronz çağı kültürlerinin
uz an tıları olarak gö rülmeleri gerekir. Bunları tümüyle farklı
türde toplumlar olarak diğ erlerinden ayırma gi rişimi , Greklerin Avrupa'yı
Asya'dan koparma arzuları kadar, son raki Batıl ı araştırmacıların
ken di soylarıyla övün me arzularından da kayn aklan ır.
Alfabenin kısmi bi r son ucu olarak yazılı kayn aklarda gö rülen bolluk
da bütün bütün e farklı bir "zihni yet" ve yaşam tarzı izlen imi yaratmış
olabilir. Tarihön cesin den tarihe geçerken, aktö rler yazılı bir
dil aracılığıyla ken di adların a kon uşmaya başlar. Artık ağ ırlıklı olarak
maddi verilerin yorumuyla kısıtlı kalınmaz, "r uh an i" olan , sö ­
zel (yazıyla kaydedilmi ş) olan da hesaba katılm ak zorun dadır; Greklerin
ken dilerini nasıl gö rdükleri de dikkate alın malıdır (ama bu, Feni
keliler için yapılamaz, çünkü arkalarında yazılı ço k az şey bırakmışlardır).
Bun un an lamı, Greklerin ken dileri ve başkaları hakkın ­
daki gö rüşlerin e daha fazla ağ ırlık vermek kadar, on ların öz-değ erlendirmelerini
"gerç ek" kabul etmek şeklindeki teh likenin de ortaya
çıkmasıdır. On ların değerleri bizim yargılarımız halin e gelir. Onların
demokrasiyi, özgürlüğü ve öteki "erdemleri" sahiplenmelerini
kabul ederiz (h att a destekleriz). Yunanistan, hika yeden büyük ölçüde
çıkartılan Fen ike ve Kartaca'dan an cak derece itibar iyle farklıydı.
Her iki bö lgede var olan küçük kent devletleri, büyük birimlerdense
dah a esn ek yön etim biçimleri geli ştirebi ldi; gerçi zaman zaman
tiranları da oldu, hatta on ları seçtiler. Fakat diğ er toplumlar da
demokratik yöntemler kullan dı ve Yun an istan ya da Avr upa'n ın seçimlerin
-yazılı bir türün ü geliştirmiş olsalar bile- veya özgürlüğ ün
mucidi olarak kabul edilmesi mümkün değildir. Fin ley özgü rlük kavramın
ın Yun an istan 'daki kö leliğ e karşı doğduğun u ileri sürerken acaba
şaka mı yapmıştı? Aslına bakılırsa, büyük devletlerin veya herhangi
bir merkezi yönetim biçiminin kıyısında yaşayan birço k topluluk,
merkezi otoriteyi bilinçli olarak reddederken (ö rn eğ in , yerkürenin
her yerin deki Robin Hood' lar); bazıları da bütün üyle başka
neden lerle farklı, "başsız" yollarla örgütlendiler. Uç bö lgelerin , çö l­
lerin, ormanların ve dağların halkları daima ovaların yerleşik halkların
dan farklı bir yönetim biçimi gö sterirler.