Jack Goody Tarih Hırsızlığı İş Bankası Yayınları

262 TARiH HIRSIZUGI
falık uzun bir bölüm ayır dığı) Asya kent lerini kısmen Hsu'nun yaptığı
kast, sınıf ve kulüp gibi kilit uygar lık tanım lar ına bölüm leme temelinde
Avr upa kent leriyle karşılaştırm aya çalışır. Kent ler e bu şekilde
bakmak, nüfus boyutunda, yoğunlukta, ör gütlenm ede, uzmanlaşmada,
eğ it sel kuruluşlarda, pazar lar da, hast aneler de, tapınaklar da,
ticar ett e, zanaatlar da, bankacı lı kta ve loncalar da olan (aslında Sout
hall' un dikkat çektiğ i) aşikar benzer liklerin ihm aline yol açar. Aslında
tilin bu açılar dan, 19. yüzyıl önc esinde Doğu ve Batı kent lerini
bir birinden ayır an pek az şey vardı.
Üniversiteler
Avr upa kentlerin in öne sür ülen ben zer sizliğiyle koşut giden bir
iddia da, kendi selefl er inden ve Avrupa dı şı çağdaşla:rından temel bir
farklılık göst er diği söylenen yüksek eğ it im in doğ asına ilişkindir. Aslında
Le Goff bunları aynı anda ele alır.29 Avrupa'nın akademik biricikliği
kavr am ı, sadece buradaki ken tlerin tek başına kapitalizme,
sekülerleşm eye, modernleşm eye gidebilecek çiz giler de geliştiği fikrine
dayanır. Burada ve ancak burada, kentsel dünyanın an an özerkliğinde,
yeni ortaya çıkan ve Avrupa' dan başka bir yer de em sali bulunmayan
bir toplumsal sınıfın ekonomik ve ticari çıkarlar ın da, bu
sınıfın doğ al dün yaya yönelik ilgiyi başlatm asında üniversitelerin ve
bilimin doğuşunun önk oşullarını bulabiliriz; bunlar modernliğ e doğru
ilerlem eyle örtüşen gelişm eler olm uşt ur.
Ne var ki, öt eki ülkeleri ve öt eki çağ lar ı düşündüğ üm üzde bu tez i
savunm ak zor dur; kanıtlar, ant ikçağ sonr ası Avr upa'nın kısm en dışsal
katkılar la üstesinden gelinebilen gör eli bir ent elekt üel çoraklık
yaşadığını düşündürmektedir . Yüksek eğ it im in Yunanistan'da Akademia
ve Lyceum halinde var olduğu açıkt ır. Hatta eski Roma İmpar
at or luğu'nda bile bu gelenek devam etmiştir:
Okulların izini İskenderiye, Antakya, Atine, Beyrut, Konstantinopolis
ve Gazze' de buluruz; bunlar fiilen antik dünyanın üniversiteleriydi. Nite
lik ve önemleri degişiklik gösteriyordu: İskenderiye' de Aristoteles ana araşhrma
konularından biriydi; Beyrut'taki başlıca konuysa hukuktu. Bu tür ku-