Jack Goody Tarih Hırsızlığı İş Bankası Yayınları

62 TARiH HIRSIZLIGI
ti; bu da dah a sonra, bazı devletl eri n demos tarafından yönetilm e­
sine, dem okrasiye yol açtı."98 Bu nedenle, kesinlikle iyimser bir dü n­
ya görü şüne dayanarak (tıpkı köleliğin özgü rlüğ e götü rm esi gibi ) tiranlığın
dem okrasiye giden yol olduğu söylenir. Her durum da, antikçağda
pek çokları dem okrasinin kötü olduğunu dü şü ndüğünden,
ikisi arasında dolaysız bir gelişm e değil, bir salınım söz konusuydu.
Avrupa' da da dem okr asi kesinlikle 19 . yü zyıla deği n müphem likteıı:ı
uzak, olum lu bir değ er kazanmadı 99 ve hızla büyüyen bürokrasi ve
ordularıyla merkeziyetçi hü küm etlerin gelişim i, kitlelerden toplanan
vergiler gibi sü rekli mali katkıları gerektirdi. O zam an bile bazı siyasal
dü şü nü rler hala "en iy inin" , yani "kü çü k zümrenin" , "seçkinleri
n" dah a güçlü hakim iyetini savunuyordu.
Yunanistan gerçekte komşularından ne kadar farklıydı? Bir fark
kesi nlikle vardı, am a bu aynı zam anda bir derece Sorunuydu. Çoğu
klasik bilimc i, Greklerin benzersiz katkılarına yönelik aşırı iddialarda
bulunurlar. Davis, bizim dem okrasi mirasımızdan ve "Atina devrim
inden" söz ederken Greklerin, nasıl "haklı olarak başkalarıyla karşılaştır
ıldığ ında beli rg in bir biçimde uygar olduklarını dü şü ndü kleri n­
den" dem vurur.100 Fakat öt eki toplum lar göz ardı edilir. Castoriadis
de Yunanistan'ı "demokrasini n yaratıc ısı" olarak görü r. "Öt eki'ne
ilg i Greklerle başlar. Bu ilgi, kendi kurum larının el eştirel olarak incelenm
esi ve sorgulanm asının bir ifadesinden başka bir şey değ ildir, "
diy e bile yazar.ıoı Greklerin kendi kurum ları hakkında bir hayli düşü
ndüğü kuşku götü rm ez; bu, onların artan dü şü nselliği sağlayac ak
şekilde okuryazarlığı geni ş bir bi çimde kullanmalarının bit: yönüydü. 102
Fakat onları ötekine yönelik bi r ilginin başlatıc ısı gibi görm ek, insan
toplumunun kendi doğasının izini kaybetm ektir. Öteki ne ilgi , çok farklı
biçim ler alabilse ve alm ış olsa bile, insan davranışının değişm ez bir
özelliğ idir. Bu özelliğini, Atina'mn "m odernliği" nin bi r yönü olarak
kabul etm ek, bir kez dah a insan toplumunun doğ asını olduğu kadar,
modern kavram ını da yanlış anlamaktır.
Yunanların dem okrasiyi ic at ett ikleri dü şü nc esi de aynı derec ede
kuşkuludur. Çok daha basit toplum ların halihazırda demokratik özellikler
gösterdiği fikri, Avrupa dü şü ncesinde sık sık ifade edilm iştir.
Elbett e, erken dönem toplum larında herkesin herkese karşı savaşa