Jack Goody Tarih Hırsızlığı İş Bankası Yayınları

SON SÖZLER
343
li şi min başlı başın a bi r evresi olarak saptamak zorun lu ydu; çünk ü
Roma İmparatorluğu 'nun çöküşünü sonunda bir başka dönem, yani
yi ne Batı' ya özgü ve çelişkileri yle eninde sonu nda kapitali zmin Batı'
da doğuşuna neden olduğu düşünülen feodalizmin yükseli şi izlemişti.
Antikç ağ kavramı, Yunan ve Roma' dan gelen gelenek lerin biricik
liği ni izah etmek için Avru palı klasi k dönem tarihçileri tarafın ­
dan geliştirilmi ştir. Bu toplu mların tı pkı dah a önceki arkaik Yun a­
ni stan ve Roma' dan farklı oldukları gi bi, öteki antik kültürlerden
de farklı oldukları doğ ru ydu; ama on ları ekono mik temelden çok,
si yasi si stem ve ideoloji temelinde ayır t etmeye yöneli k radikal gi ri ­
şi mler yapılmıştır- örneğin demokrasi ve özgürl ük , Asya'da hüküm
sürdüğü varsayıl an ti ranlık ve despotizmden fa rklı olarak, Avru pa'da
mevcuttu iddi ası. Bu mu teber özellikler le ilgili durum ne olu rsa olsun
, klasik dünyada iletişim tekn olojilerinin, alfabenin benimsen mesi
sayesi nde bilgi si stem lerinin hatır ı sayı lır ölçüde ileri olduğu çok
aç ıktı; alfabeni n yaygın ku llanımı, ilk olarak Mezopotamya ve Mısır'
da icat edilen, sonraları Su ri ye'de (Ugarit) ve ardından anakara
Yunanistan'ında fonetik bi r alfabeye doğru ilerleyen yazının olan aklarını
genişletti. Grek alfabesi elbette sesli harfl eri n gö steri lmesin de
benzersizdi ve geç dö nem Avru pa'sında son derecede etkili olmu ştu.
Fakat Fenike alfabesine yakındı ve gerek onunla gö rece önemsiz, gerekse
ötek i yazı biçi mleri yle ni speten dah a büyük fark ların sonuçları,
Watt'ın ve beni m de aralarında bu lu nduğ um bi rç ok larının zannettiği
kadar radikal deği ldi.
Başka ak ademi syenlerse, Avru pa'nın bi ri cikliğini gö stermek için
ben zer bi r şeki lde Hıristi yanlığı ku llanmışlardır. Fakat Hıristi yanlık,
benzer mitleri ve metinleri ku llanan, benzer değerleri ve ku ralları ku ­
caklayan Batı Asya din üç lemesinin sadece biri ydi. İlk ideologları Yakındoğu
'dan veya Augustinus örneğ inde Ku zey Afrika' dan gelen Hıristiyanlıkta,
Avru pa'ya özgü pek az şey vardı. Kavu ru cu çöller ve
bereketli vahalardan sö z eden kısmen göç ebe ni telikli, Sami ark a planlı
Eski Ahi t, tam an lamıyla kıtalararası bir Akdeniz inan cıydı.
Modern dün yanın tarihinde kritik nokta, erk en dö nem Av ru pa'nın
birici kliği ni arayış deği l, Gordon Ch ilde'ın Tarihte Neler Oldu?'da
doruğ a çıkardığ ı prehistoryacı bakış aç ısının, yani Avrupa ve Asya' ya