Jack Goody Tarih Hırsızlığı İş Bankası Yayınları

200 TARiH HIRSIZLIGI
Daha sonraları, ömrünün sonuna doğru Elias, dönüp yakın geçmişin
en dramatik siyasal olayını, bazılarının insan toplumundaki
bütüncül değişimlerin tüm izahlarında yer alması gerektiğini düşündükleri
Nazizm'in (veya daha genel olarak faşizmin) yükselişini ele
alır. Artık Nazi dönemini "uygarsızlaşma", "gerileme" sürecinin tezahürü
olarak görüyordu, ama bu yaklaşım ana meseleden kaçınıyor
gibidir. Almanya ve İtalya'daki faşist ideolojiler ve etkinliklerin,
tıpkı iki Dünya Savaşı gibi bir tür "gerileme", Freud'cu psikolojik
süreçlerin toplumsal bir eşdeğeri değil; çağdaş toplumun bizi mevcut
durumumuza ulaştıran gelişiminin ayrılmaz bir parçası olduğu
muhakkaktır.
Bu gerileme kavramı, filogenez (soyoluş) ve ontogenez (bireyoluş)
sorunuyla ilgili gibi görünür. Çoğu bağlamda Elias'ın ırkın çocukluğunu
insanoğlunun çocukluğuyla, filogenezi ontogenez ile eşit gördüğüne
(gerçi çocuklar uygarlaşma sürecinin tüm evrelerinden geçmiyordu)
pek kuşku yoktur; Na turvolk veya ilkel, tıpkı aynı şekilde
disipline edilmesi gereken çocuklar gibi, duygularının ve davranışının
denetlenmesine ihtiyaç duyuyordu (her iki durumda da korkunun
rolü vardır). Bu kavram artık genelde yanıltıcı olarak kabul
edilir. Sıklıkla işaret edildiği gibi, Naturvolk kendilerini halihazırda
uzun bir toplumsallaşma, doğal niteliklerinden uzaklaşma sürecine
sokmuştur ve onları öz-denetimden yoksun görmek kabul edilemez.
Ayrıntılı otorite sisteminden yoksun lidersiz toplumlarda, daha "içselleşmiş"
kontroller muhtemelen -kuşkusuz kan davası veya intikamlarda
"olumsuz karşılıklılık" biçimini alabilen- karşılıklı kontrollerse
kesinlikle vardır. Kendisinin ihmal ettiği psikolojik ve hatta psikanalitik
arka planı ele alan Fortes tarafından Gana'da yapılan araştırmalara
yetişseydi, Elias da bunu daha sonra anlayabilirdi.
Duyguların yapısındaki değişimi Elias toplumsal oluşumun yapısındaki
değişime, özellikle de feodal toplumun "özgür rekabet"inden,
saraylı topluluğunu yaratan mutlak monarşi tarafından iktidarın
tekelleştirilmesine kayışa bağlar. Farklılaşmış bir kültürde, dışsal
kısıtlamalardan içsel kısıtlamalara geçişe yol açan merkeziyetçi
denetimdeki bu artış, üyelerine daha büyük "özgürlükler" sunuyor
gibi gözükür. Ama ileri sürülen bu dönüşümün mantıksal temeli tar-