Jack Goody Tarih Hırsızlığı İş Bankası Yayınları

346 TARiH HIASIZLI(;;J
Fen ike'n in , Asya ve Doğ u'n un geri kalanından ön ce dışlan ması,
benzersiz bi r Avrupalı antikçağ kavramın ın kırılganlığın ın bir gösterg
esidir; zira o dönemde ya şamış pek çok kişiye göre Fenike kolon
isi Kartaca, tartışma götü rmez bi r biçimde Roma ve Yun anistan'a
rakip ti. Sonraki Avrup alıla rın gö zünde Fen ike, ardında benzer bi r
yazılı mi ras bı rakma mıştı; ama bunun nedeni pekala Fen ike kü tüphanel
erinin Roma ve başka la rı tarafından ka sten imh ası veya papirü
sün kısa ömürlü doğası ola bilir. Bazıla rı bu dışla ma yı, "Ari" Avrup
alıla rın ön emli gelişmeler üzerindeki Sami Asya lı veya Afrikalı
etkiyi reddetmesi ola rak yorumlamışla rdır ki, bu da kesinlikle bir olasılıktır.
Fakat Bern a l'in ve daha ya kın za man da Hobson 'ın, bu dışla
manın 19. yü zyılın anti- semitizm veya emperya lizminden doğduğu
iddiasını daha temkin li ele alma mız gereki r; bu özellikler, kimli k
tanımlamanın ka çınılma z bir parçası ola ra k zaman için de çok daha
geri ye giden (gerçi belir li dön em ve yerlerde gü cü değişse de) da ha
geniş bir Avrup a-merkezcili k ka tegorisin e aittir.
Nasıl ki antikçağın başka hiçb ir yer de benzer i olmadığı sö yl enmişse,
feodalizmin bir çok izahı da bu üretim tarzını Ba tı'yla sınırlı tuttu.
Bazıl arı bu sınırlama dan ku şku du ydu -Hindistan için Kowalewski,
başka bölg eler için Cou lbou rn- ama Marx'ın çizdiği veya zımn en
ka bul ett iğ i evrimsel şema da , an tikçağı zorun lu ola rak feoda lizm iz ­
ledi; feoda lizm de Avrup a kapitalizmin in temeli olarak kabul edildi.
Bir ev reye içkin çelişkiler, bir sonraki evrede çö zü mlen iyordu. Benzersizlik
iddiası, birçok Batılı ort açağ tarihçisi için çeki ciyd i; Marx'ın
hiç sapma ya uğ rama dan tek yön de ilerleyen argümanla rın a bağlı olma
mala rına kar şın , birçokları Avrup a' daki güzergahı ben zersiz olarak
gö rdü. Elbett e böyleydi de, ama hangi bakımlardan ve neye gö re?
Bağımlı toprak tasarrufu mu, adem-i merkezi yet çi yön eti m mi? Her
iki özellik için de gereken , varyasyonların işaretlenebil eceği bir an a­
liz çerçevesi dir. Kt ndi başın a "biz fa rklıyız" iddi ası, analiz vey a araştırma
için pek ya rarlı bir temel sun maz. Hangi "b en zersiz" liklerin
"modern" dün yanın geli şimin de temel olduğunu bilmek zorundayız.
Zira "kap italizm" in "nihai" gelişimine giderken , dünya tarih inde
"ilerici bir evre" ola rak feoda lizm kavramı, Marx ve diğerlerinin
bu gö rüşüyle ilişkilen dirilmektedir. Kentsel yerleşim in çok geniş