Archaeology and Heinrich Schliemann 2012

Ἑρρῖκος Σλῆμαν (1822-1890), μιὰ ζωὴ στὴν ὑπηρεσία τῆς ἀρχαιολογικῆς ἐπιστήμης 191τὸ σπήλαιον τοῦ Νέστορος πρὸς διενέργειαν συντόμουἐρεύνης ἅπαξ καὶ ἡ πρώτη πρόσκλησί του δὲν ἔσχεοἱανδήποτε ἀνταπόκρισι.Τὰ εἰς Πύλον, Βοϊδοκοιλιὰν, Παλαιοναβαρῖνον,Σπήλαιον Νέστορος εὑρήματα εἶχον δωρηθῆ ὑπ’ αὐτοῦεἰς τὸ Μουσεῖον Προϊστορίας καὶ Πρωτοϊστορίας. Κατὰτὸ σχετικὸν εὑρετήριον τοῦ Hubert Schmidt ἀποκείμε -νον εἰς τὸ Ἀρχεῖον τοῦ Museum für Vor- und Frühge -schichte, Charlottenburg, ποὺ ἐμελέτησα, χάρις εἰς εἰδι -κὴν ἄδειαν τοῦ δρ. Klaus Goldmann, πρόκειται περὶ 14ὀστράκων παλαιοτέρων μoνοχρώμων καὶ νεωτέρωνγεγραμμένων (μυκηναϊκῶν καὶ γεωμετρικῶν) ἀγγείων(ἀριθ. Εὑρετ. 11.121-11.134). Ἀσφαλῶς, εἰς αὐτὰ θὰπεριελαμβάνοντο καὶ τινὰ τῶν τελικῶν νεολιθικῶνφάσεων, ἅπαξ καὶ ἡ ἀρχικὴ καὶ ἐπὶ μακρὸν διαρκέσασαφάσις χρήσεως τοῦ Σπηλαίου ἀνάγεται εἰς τοὺς χρό -νους τούτους.Τὰ κύρια συμπεράσματα, ποὺ εἶναι δυνατὸν νὰσυναχθοῦν, ἐκ τῆς τοιαύτης δραστηριότητος τοῦ Ἑρ -ρίκου Σλῆμαν εἶναι τὰ ἀκόλουθα:1. Ἀποδεικνύεται καὶ μὲ αὐτὴν τὴν πρωτοβουλίαντου νὰ ταυτίσῃ τὴν περιοχὴν Βοϊδοκοιλιᾶς-Παλαιονα -βαρίνου-Σπηλαίου Νέστορος πρὸς τὴν ὁμηρικὴν Πύ -λον τοῦ Νέστορος ὅτι κύριον ὁδηγὸν εἶχε, ὡς καὶ τὰςλοι πὰς περιπτώσεις, εἰς Μυκήνας, Τίρυνθα, βοιωτικὸνὈρχομενόν, τὸν περιηγητὴν Παυσανίαν (Ἑλλάδος Πε -ριηγήσεως Δ' 36, 1-5), ἅπαξ καὶ ὁ Νηῶν Κατάλογος δὲνθὰ ἦτo δυνατὸν νὰ παράσχῃ οἱανδήποτε παρομοίανἱκανοποιητικὴν πληροφορίαν.2. Καθίσταται σαφὲς ὅτι καὶ εἰς αὐτὴν τὴν περί -πτωσιν προέτρεξε τῶν συγχρόνων του, προβεὶς εἰςαὐτὴν τὴν ταύτισην, δηλαδή, ἀναγνωρίσας τὴν σημα -σίαν τῆς περιοχῆς καὶ ἐντυπωσασθεὶς ἀπὸ τὸν φυσικῶςπροστατευμένον τροπικῆς ὀμορφιᾶς ὅρμον τῆς Βοϊδο -κοιλιᾶς καὶ ἀπὸ τὴν ἐπιβλητικότητα τοῦ βράχου ὅπουτὸ Παλαιοναβαρῖνον. Πλείονες (πάντως, περιωρισμέναιτὸν ἀριθμόν) πληροφορίαι περὶ τῶν ἐργασιῶν του εἰςτὸ ἐσωτερικὸν τοῦ φρουρίου ἐδόθησαν ὑπ’ αὐτοῦ κατὰτὴν διάλεξίν του εἰς τὸ Γερμανικὸν ἈρχαιολογικὸνἸνστιτοῦτον τῶν Ἀθηνῶν (23 Ἰανουαρίου 1889).VI. Ἀνασκαφὴ εἰς Μοτύην τῆς Σικελίας (1875)Ἡ ἐπιθυμία τοῦ Σλῆμαν νὰ ἀνασκάψῃ εἰς διάφορασημεῖα τῆς Ἰταλίας ἀντικατοπτρίζεται εἰς τὴν ἀλλη -λογρραφίαν του μὲ τὸν Fiorelli, ὀφείλεται δέ, ἀναμφι -σβητήτως, τόσον εἰς τὶς ἐπισκέψεις του, ἤδη τὸ ἔτος1868, εἰς τὴν Πομπηΐα καὶ εἰς τὸ Ἐθνικὸ ἈρχαιολογικὸΜουσεῖο Νεαπόλεως ὅσον καὶ εἰς τὴν πρόθεσί του νὰἀποστείλῃ νὰ ἐκτεθοῦν εἰς αὐτὸ τὸ Μουσεῖο τὰ εὑρή -ματά του εἰς Τροίαν.Οἱ προσπάθειες ποὺ ἐπεχείρησε ὑπῆρξαν μεμο -νωμένες καὶ χωρὶς συνέχεια, μεταξὺ αὐτῶν δὲ περι -λαμβάνεται ἡ ἀνασκαφή του (19-22 Ὀκτωβρίου 1875)εἰς τὴν φοινικικὴ πόλι Μοτύη τῆς Σικελίας, ὅπου εἶχεδιεξαχθῆ ἀνασκαφὴ ἀπὸ τὴν ἀρχαιολογικὴ ὑπηρεσίατοῦ Παλέρμου ἤδη κατὰ τὰ τέλη τοῦ 18ου αἰῶνος.Ἡ ἀνασκαφὴ στὴν ΝΑ πλευρὰ τῆς Μοτύης μιᾶςοἰκίας μὲ τέσσαρες πεσσοὺς εἰς τὴν εἴσοδο δὲν ἀπέδωσεἀξιοσημείωτα εὑρήματα, καὶ ὁ Σλῆμαν μετέθεσε τὸδιαφέρον του εἰς τὸ ὑψηλότερο σημεῖο τοῦ λόφου, ἐνσυνεχείᾳ ἐκτὸς τῆς Βορείας Πύλης, καὶ εὐθὺς ἀμέσωςεἰς τὴν δυτικὴ πλευρὰ τοῦ νησιοῦ, ὅπου καὶ ἔφερε εἰςφῶς ἕνα μεγάλο κτίσμα, ἐγκατέλειψε δὲ καὶ αὐτὴν τὴνἀνασκαφή, ποὺ τοῦ εἶχε προτείνει νὰ ἀναλάβῃ ὁ Ἰτα -λὸς Ὑπουργὸς Δημοσίας Ἐκπαιδεύσεως Bonghi. 27Ἡ ἀνασκαφὴ εἰς Μοτύην διεξήχθη εἰς τὸ πλαίσιοντῶν προσπαθειῶν τοῦ Ἑρρ. Σλῆμαν νὰ διεξαγάγῃἀνασκαφὲς ἀνὰ τὴν Ἰταλίαν, ἀλλὰ τὰ ἀποτελέσματατῶν ἐρευνῶν του εἰς Alba Longa, εἰς Μοτύην καὶ εἰςἄλλες θέσεις δὲν ἦσαν ἱκανοποιητικὰ (συγκεκριμένως,δὲν ἤρχοντο εἰς φῶς εὑρήματα διάφορα τῶν γενομένων)καὶ ἐγκατέλειψε, τελικῶς, καὶ τὸ σχέδιό του νὰ μετε -φέρῃ εἰς τὸ Ἐθνικὸ Μουσεῖο τῆς Νεαπόλεως τὴντρωική του συλλογὴ πρὸς ἔκθεσιν. Οἱ ἀνασκαφές τουεἰς Σεγέσταν, Ταυρομένιον, Συρακοῦσσες, Arpinum,Capri, Populonia ἔφεραν εἰς φῶς ἤδη γνωστὰ ἀπὸπαλαιότερες ἀνασκαφὲς εὑρήματα καὶ κτίσματα, καὶδι’ αὐτό, παρητήθη τῶν προσπαθειῶν του. 28Τὸ ἔτος 1875 ὑπῆρξε διὰ τὸν Ἑρρ. Σλῆμαν ἐξαιρετι -κὰ διδακτικὸ καὶ αὐτὸ διότι ἐπέτυχε νὰ πραγματοποιή -σῃ τὸ σχέδιό του νὰ μελετήσῃ εἰς μεγάλον ἀριθμὸν Ἀρ -χαιο λογικῶν Μουσείων καὶ Προϊστορικῶν Συλλογῶν27. Ἡμερολόγιον. Ἑρρ. Σλῆμαν ἔτους 1874 (Γεννάδειος Βιβλιο -θήκη), σσ. 48-49, 50-51 (ἀγγλιστί), 51-53 (ἑλληνιστί), ἐπὶ τῆςδιεξαγωγῆς τῆς ἀνασκαφῆς˙ Schliemann 1878, 87˙ Meyer1953, 298, 302˙ Isserlin 1968, 144-148, ΡΙ. XXIV˙ Döhl 1981,90, 92˙ Easton 1982, 104 (ἀριθ. 15). Τὰ εὑρήματα ἐκ Μοτύηςεὕρηντο εἰς Βερολῖνον, Museum für Vor- und FrühgeschichteInv. ΝΕ 11. 248-53. Οἱ ἀνασκαφὲς τῆς Μοτύης συνεχίσθηκανἀπὸ τὸν Βρεττανὸ Joseph I.S. Whitaker, τὸν καθηγnτὴ Ρ.Cintaw (1961-62) καὶ τοὺς Β.S.F. Isserlin (Leeds University)καὶ John du Plat Taylor. Πρβ. Whitaker 1921, 112˙ Ciasca et al.1964, 13-14, note 3˙ Isserlin and Taylor 1974, 14, 108-110˙Moscati 1968.28. Meyer 1953, 302 (ἐπιστολὴ ἐξ Ἀθηνῶν, 3-12-1874), εἰςBurnouf.