Archaeology and Heinrich Schliemann 2012

490 Xαράλαµπος Σκουλάκης και Xαράλαµπος Γκούβερηςσίασε πόνο στο αριστερό αυτί, δύσοσµη ωτόρροια καιδυσκολία στην οµιλία, 22 σηµάδια, που δείχνουν ότισυνέβη µια µετεγχειρητική λοίµωξη. Τίθεται βέβαια τοερώτηµα αν κατέστη δυνατόν να αφαιρεθεί πλήρως τοχολοστεάτωµα λόγω και της αιµορραγίας που συνέβηστο χειρουργείο, ή συνέβη κάποια επιµόλυνση τουτραύµατος κατά ή µετά την επέµβαση. Σηµειωτέον ότισήµερα αυτές οι επεµβάσεις γίνονται µόνο µέσω µικροσκοπίου,µε πολύ λεπτά και εξειδικευµένα εργαλεία σεσυνθήκες απόλυτης αντισηψίας, ενώ τα µέσα που είχε οSchwartze ήταν υποτυπώδη.Η αντιµετώπιση της µετεγχειρητικής επιπλοκής τηςλοίµωξης του αυτιού ήταν πολύ δύσκολη υπόθεση γιαεκείνη την εποχή, κάνοντας µόνο πλήσεις µε αντισηπτικόδιάλειµµα (καρβολοκό οξύ) και περιµένοντας τονανθρώπινο οργανισµό να κερδίσει την µάχη και ναεπουλώσει το τραύµα. Το ιδιαίτερο πρόβληµα µε τιςφλεγµονές του αυτιού ήταν και είναι ότι εντοπίζονταιστο όριο της κρανιακής κοιλότητας οπότε εύκολα επεκτείνονταιµέσα στην κοιλότητα και δηµιουργούν µηνιγγίτιδα,αποστήµατα κ.λπ.Οι ενδοκρανιακές επιπλοκές των παθήσεων τουαυτιού είναι σπάνιες στις µέρες µας (λιγότερο από 1στις 3500 περιπτώσεις), στις µέρες όµως του Σλήµανπου δεν υπήρχαν τα αντιβιοτικά και η χειρουργική τουαυτιού ήταν πάρα πολύ δύσκολη µε υποτυπώδη µέσα,ήταν πολύ συχνές και για πολλούς ασθενείς ήταν αιτίαθανάτου. 23Προφανώς και στην περίπτωση του Σλήµαν η φλεγ-µονή του χειρουργηµένου αυτιού επεκτάθηκε ενδοκρανιακά.Η επέκταση της φλεγµονής του αυτιού ενδοκρανιακάµπορεί να γίνει µέσω του φλεβικού δικτύου τηςπεριοχής οπότε µικρόβια µεταφέρονται µέσα στην κρανιακήκοιλότητα µέσω της κυκλοφορίας του αίµατος ήµπορεί να συµβεί αν κατά την επέµβαση αφαιρεθούν οιοστικές δοµές που χωρίζουν το αυτί από την κρανιακήκοιλότητα, που δεν είναι απίθανο να συνέβη στην εγχείρησητου Σλήµαν. Στοιχείο που ενισχύει αυτή την σκέψηείναι η αναφερόµενη αιµορραγία κατά την επέµβαση,που ενδεχοµένως να συσχετίζεται µε τραυµατισµότου σιγµοειδούς ή του άνω λιθοειδούς κόλπου,που είναι ενδοκρανιακές δοµές και έτσι να συνέβη διασποράµικροβίων εντός της κρανιακής κοιλότητας.Μια άλλη εκδοχή της πάθησης του αριστερούαυτιού του Σλήµαν είναι να είχε φυµατίωση στο αυτί µιακαι αναφέρεται ότι στη παιδική του ηλικία έπασχε απόφυµατίωση 24 και ξέρουµε ότι αυτή η πάθηση µπορείµετά από χρόνια να αναζωπυρωθεί ιδιαίτερα τότε πουδεν υπήρχαν φάρµακα να καταπολεµηθεί ολοσχερώς. Ηχρονιότητα του προβλήµατος, το ιστορικό και ο κοκκιω-µατώδης ιστός που βρέθηκε στο χειρουργείο ενισχύουναυτή την εκδοχή και δεν µπορεί να αποκλειστεί τελείωςαπό την διαφορική διάγνωση.Το µικρόβιο που ήταν ο αιτιολογικός παράγονταςτης µετεγχειρητικής φλεγµονής και της ενδοκρανιακήςεπιπλοκής είναι πολύ πιθανόν να ήταν η ψευδοµονάδα,µικρόβιο, που και σήµερα ακόµα είναι το πιο συχνόµικρόβιο σε τέτοιες περιπτώσεις διεισδύοντας στουςιστούς, προκαλώντας πόνο και δύσοσµη ωτόρροια,όπως είχε και ο Σλήµαν.Ο Σλήµαν ήταν ανυπάκουος ασθενής και παρέβλεψετις συµβουλές του γιατρού του και αψηφώντας τονκίνδυνο που διέτρεχε, εξήλθε από την κλινική για ναβρεθεί στην Ελλάδα κατά τις γιορτές των Χριστουγέννων.∆εν µπορεί να πει κανείς µε σιγουριά ότι αν παρέ-µενε στην κλινική δεν θα παρουσίαζε την ενδοκρανιακήεπιπλοκή. Ωστόσο σίγουρα είχε λιγότερες πιθανότητεςνα του συµβεί, αλλά και αν συνέβαινε κατά τη διάρκειατης νοσηλείας του, η αντιµετώπιση της επιπλοκής θαήταν καλύτερη και ίσως θα µπορούσε να κερδίσει τηµάχη µε το θάνατο. Είναι γνωστό ότι πετυχηµένες κρανιοανατρήσειςγινόταν µε επιτυχία από το 1753 και είναιγνωστό ότι η κρανιοανάτρηση θα βοηθούσε πολύ στηνθεραπεία του εγκεφαλικού αποστήµατος του Σλήµαν. 25Μια πρόσφατη εκδοχή ότι ο Σλήµαν δηλητηριάστηκεαπό κλέφτες της Νάπολης ή έπεσε θύµα εκβιαστώνστην προσπάθειά του να αγοράσει ή να πουλήσειαρχαία αντικείµενα δεν είναι τεκµηριωµένη και ούτεευσταθεί. 26Συµπερασµατικά µπορούµε να πούµε ότι τα µέσααντιµετώπισης των φλεγµονών του αυτιού την εποχήεκείνη ήταν υποτυπώδη, οπότε ήταν συχνές οι σοβαρέςενδοκρανιακές επιπλοκές, έστω και αν θεραπευόταν οασθενής από τους πιο διάσηµους γιατρούς της εποχήςεκείνης. Έτσι η ανθρωπότητα έχασε έναν πολύ σηµαντικόάνθρωπο σε ηλικία 68 ετών από επιπλοκή τηςεγχειρήσεως του αυτιού του, που συσχετιζόταν είτε µεµόλυνση του χειρουργικού τραύµατος κατά την επέµβαση,είτε µε αναζωπύρωση της φλεγµονής του ατελώςαφαιρεθέντος χολοστεατώµατος.22. Schliemann 1890δ, Schliemann 1890ζ.23. Nunez και Browning 1990.24. Ludwig 1931.25. Ruisinger 2002.26. Le Ferla 2005.