axali da uaxlesi istoria
axali da uaxlesi istoria
axali da uaxlesi istoria
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
mowyurebuli. Tavisi tanis sigrZis kbilebi hqon<strong>da</strong>, romlebic win miwaze ewyo 1 . xalxuri<br />
warmodgeniT, lompapi gaumaZRari arseba iyo, ris gamoc am sityviT msuqan <strong>da</strong> xarb<br />
a<strong>da</strong>miansac aRniSnavdnen. msuqan a<strong>da</strong>mianze ityodnen: `lompapiviT gasuqebuliao~. aWaraSi<br />
arsebobs warmodgena, romlis Tanaxma<strong>da</strong>c, sadilis dros bismalais Tu ar ityodi, maSin<br />
mucelSi SeiTani CagiZvrebo<strong>da</strong> <strong>da</strong> lompapiviT gagasuqeb<strong>da</strong>, Tumca lompapis simsuqne<br />
sixarbis adekvaturia <strong>da</strong>, xSirad, ga<strong>da</strong>taniTi mniSvnelobiT iyo gamoyenebuli, radgan<br />
miTologiur siuJetebSi rokapi warmodgenilia ara mxolod de<strong>da</strong>brad cecxlovani TvalebiT,<br />
didi kbilebiTa <strong>da</strong> grZeli kudiT, aramed gaZvaltyavebuli arseba<strong>da</strong>c 2 .<br />
lompapi miuval mTebsa <strong>da</strong> kldeebSi saxlob<strong>da</strong>. aWaraSi Cawerili erTi gadmocemiT,<br />
lompapis sacxovrisi iyo e. w. almikoxi, romelic TiTqos zemo aWaraSi, sofel vaSlovanTan<br />
mdebareob<strong>da</strong>. gadmocemis meore variantiT, lompapi sadRac Sors iyo <strong>da</strong>bmuli,<br />
romelsac yaf<strong>da</strong>Ri erqva. iqve, mindorSi arsebula Zervenaxis qva _ lompapis samyofTan<br />
gasasvleli. guriaSi T. saxokias mogzaurobis periodSi miiCnevdnen, rom rokapis<br />
adgilsamyofeli samegreloSi tabakonas mTa@iyo 3 . gurulebi rokapis adgilsamyofelad<br />
gar<strong>da</strong> miuvali kldeebisa, zRvispira qveyanasac asaxelebdnen, romelsac WaWveTs eZaxdnen<br />
4 . a. na<strong>da</strong>raia rokapis adgilsamyofels zRvasTan mimarTebaSi _ mesefebTan konteqstSi<br />
ganixilav<strong>da</strong> <strong>da</strong> miuTiTeb<strong>da</strong>, rom mesefnic zRvis mxri<strong>da</strong>n modian 5 , Tumca avtors<br />
am saintereso paralelis funqciur-tipologiuri Tanxvedrilobis amsaxveli <strong>da</strong>matebi-<br />
Ti niSnebi ar <strong>da</strong>usaxelebia.<br />
lompapis <strong>da</strong>bmuli saxiT gaazreba sakmaod sayuradRebo msgavsebas avlens qarTul<br />
miTologiaSi farTod cnobil eposTan <strong>da</strong> am eposis mTavar personaJTan amiranTan, romelic<br />
RmerTma urCobisa <strong>da</strong> masTan Widilis gamo kavkasiis qedze _ kldeze mdebare gamoqvabulSi<br />
miajaWva 6 . samecniero literaturaSi msgavsi paraleli ukve gavlebulia.<br />
ufro metic, gamoTqmulia varaudi, rom rompapi amirania 7 , xolo jerjali (dedjali) ki<br />
_ <strong>da</strong>rejani 8 . erTi miTologiuri versiiT, RmerTis mier <strong>da</strong>sjili rokapi miwaSi Caflul<br />
rkinis Wokze iyo mijaWvuli. am gadmocemis mixedviT, rokapi yovelwliurad Wokis amoglejasa<br />
<strong>da</strong> ganTavisuflebas cdilob<strong>da</strong>, magram rogorc ki amas axerxeb<strong>da</strong>^ Wokze Citi<br />
jdebo<strong>da</strong>. am dros rokapi Cits joxs mouqnev<strong>da</strong> xolme, magram Citi mifrinav<strong>da</strong>, Woki ki<br />
kvlav miwaSi eflobo<strong>da</strong> 9 . am tipis masala aWaraSicaa gamovlenili, romlis Tanaxma<strong>da</strong>c,<br />
rompapi romeliRac kldeze CarWobil paloze jaWviT iyo mibmuli. rompapTan axlos,<br />
magram misTvis miuwvdomel adgilze, uro ido, raTa mas palo ar moeTxara. rompaps<br />
e. w. WunWruqa Citi <strong>da</strong>rajob<strong>da</strong>. am Cits aWaris zogierT xeobaSi tantruqa erqva, xolo<br />
kintriSis xeobis soflebSi mabzakunas saxeliT iyo cnobili. konkretuli folklorul-eTnografiuli<br />
wyaroebiT irkveva, rom <strong>da</strong>bmuli rompapi woniT aTi fuTi iyo. j. no-<br />
Raidelis mier Cawerili masalebiT, `am xalxSi erTi TavSexovli kaci j<strong>da</strong>s, aravis elaparakeba<br />
... igi rkinis svetzea mibmuli. rkinis uro <strong>da</strong>debulia svetTan ... WunWruqai Citi<br />
... am uroze J<strong>da</strong>s. cavs svets, rom ar meiglijoso. misi yarauli is aris. rodesac ieqaneba<br />
pawas sveti, moConCkaldeba, miva WunWruqai <strong>da</strong> svetis Tavze <strong>da</strong>Jdeba. rompapi<br />
xels ver muustvens svets, rompapic svets cavs, rom aravin <strong>da</strong>amagros, me rom wamuaqanebo.<br />
WunWruqai rom svetze <strong>da</strong>Jdeba, maSin uros awevs rompapi <strong>da</strong> <strong>da</strong>artyams WunWruqas,<br />
viTom WunWruqai asobs svets. rom <strong>da</strong>artyams, WunWruqai 10 geiqceva, uro <strong>da</strong>ecema palos<br />
1 T. saxokia, <strong>da</strong>sax. naSromi,^ gv. 50; Sdr. qarTuli folkloris leqsikoni, II (Tbilisi, 1975), gv. 72.<br />
2 Аверинцев С. С., <strong>da</strong>sax. naSromi, gv. 469.<br />
3 T. saxokia,^<strong>da</strong>sax. naSromi, gv. 50.<br />
4 Т. Мамаладзе, Народные обычаи и поверье гурийцев, СМОМПК, 17, отд. II (С-Петербург, 1893), стр. 63.<br />
5 a. na<strong>da</strong>raia, <strong>da</strong>sax. naSromi, gv. 185; Sdr. a. na<strong>da</strong>raia, wvimis patara RvTaebebi _ Winkebi <strong>da</strong> mesefeni, samegrelo<br />
(masalebi samegrelos eTnografiuli SeswavlisaTvis) (Tbilisi, 1979).<br />
6 <strong>da</strong>wvr. ix. Чиковани М. Я., Амиран, Мифологический словарь (Москва, 1991), стр. 37.<br />
7 satanasTan amiranis gaigiveba arsebuli faqtebis garegnul msgavsebas emyareba. logikiT, ufro upriani<br />
iqnebo<strong>da</strong> a<strong>da</strong>mianebze mzrunvel amiranSi RmerTis _ uflis mesiamdeli saxe Segvecno, romelic RvTaebrivi<br />
warmomavlobisaa, martoa, atarebs de<strong>da</strong>miwis tvirTs <strong>da</strong> warmarT RvTaebaTa panTeonis ga<strong>da</strong>wyvetilebiT<br />
urCobisaTvis <strong>da</strong>sjilia.<br />
8 j. noRaideli, <strong>da</strong>sax. naSromi, gv. 69.<br />
9 Аверинцев С. С., <strong>da</strong>sax. naSromi, gv. 469.<br />
10 qarTul ornamentikaSi, gansakuTrebiT sacxovrebeli nagebobis SemkulobaSi, xSirad gvxvdeba Citis gamosaxuleba,<br />
romelic gamoricxuli araa vifiqroT, rom asruleb<strong>da</strong> gansakuTrebuli _ <strong>da</strong>rajis funqcias<br />
<strong>da</strong> ojaxs Ramiseuli satanuri arsebebisagan <strong>da</strong> boroti Zalebisagan _ demonebisagan icav<strong>da</strong>. igi mSvidobis<br />
simbolo iyo. igi fxizlob<strong>da</strong> <strong>da</strong> eSmaks Tavis axsnis saSualebas ar aZlev<strong>da</strong>.<br />
426