14.11.2014 Views

axali da uaxlesi istoria

axali da uaxlesi istoria

axali da uaxlesi istoria

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

oTar gogoliSvili<br />

baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universiteti<br />

bolSevikuri xelisuflebis pirveli wlebi aWaraSi<br />

(`Savi~ <strong>da</strong> `wiTeli~ mejlisi)<br />

aWaraSi bolSevikuri xelisuflebis <strong>da</strong>myarebis Semdeg (1921 wlis marti), gaaqtiur<strong>da</strong><br />

aWaris mejlisi. un<strong>da</strong> iTqvas, rom aWaris mejlisis saqmianoba saintereso <strong>da</strong> sayuradReboa,<br />

radgan maT am kuTxis sazogadoebriv-politikuri cxovrebis gaaqtiurebis<br />

saqmeSi gansakuTrebuli wvlili miuZRvis. saerTod, aWaris mejlisebis <strong>istoria</strong>, maTi<br />

moRvaweobis are, programebi, miuxe<strong>da</strong>vad bolo wlebSi gamoqveynebuli literaturisa,<br />

jer kidev bolomde Seswavlili ar aris. aWaris pirveli mejlisi (parlamenti) misi SeqmnisTanave<br />

(1919 wlis 31 agvisto) ucxoeTis intervenciis mZime wlebSi mTlianad iziarebs<br />

manamade arsebul musliman qarTvelTa organizaciis `samuslimano saqarTvelos<br />

ganmanTavisuflebel komitetis~ (<strong>da</strong>ars<strong>da</strong> 1918 wlis 15 maiss) saqarTvelos erTianobis-<br />

Tvis brZolis programas. cnobilia, rom masTan erTad samuslimano saqarTveloSi saTaveSi<br />

Caudga erovnul-ganmanTavisuflebel moZraobas <strong>da</strong> mtkiced <strong>da</strong> Tanmimdevrulad ibrZo<strong>da</strong><br />

saqarTvelos erTianobisTvis, misi saxelmwifoebriobis ganmtkicebisTvis.<br />

mejlisi, miuxe<strong>da</strong>vad imisa, rom kritikulad uyureb<strong>da</strong> social-demokratebis (rogorc<br />

menSevkebis, ise bolSevikebis) politikas, ar iyo sazogadoebis erTi romelime<br />

klasis intresebis gamomxatveli, yvelaze maRla ayeneb<strong>da</strong> zoga<strong>da</strong>sakacobrio Rirebulebebs,<br />

aqtiurad ibrZo<strong>da</strong> demokratiisa <strong>da</strong> socialuri samarTlianobisaTvis, nebismieri<br />

klasisa <strong>da</strong> partiis diqtaturis, nebismieri Zaladobis winaaRmdeg. saqarTvelosa <strong>da</strong> misi<br />

Semadgeneli nawilis momavali warmoedgina, rogorc Tavisufali, demokratiuli<br />

parlamentaruli respublika. mejlisi gamodio<strong>da</strong> saqarTveloSi arsebuli erebisa <strong>da</strong><br />

erovnebis Tanasworuflebianobis, arsebuli sxva<strong>da</strong>sxva religiebis TanasworuflebianobisaTvis.<br />

mejlisis wevrebi, misi Tavmjdomare memed abaSiZe araerTxel aRniSnavdnen,<br />

rom isini rwmeniT muslimanebi arian <strong>da</strong> amas maTTvis xeli ar SeuSlia yofiliyvnen qarTveli<br />

eris Rirseuli Svilebi. ase mtkiced edga mejlisi musliman qarTvelTa brZolas<br />

interventebis winaaRmdeg. miaRwia kidec sawadels. 1920 wlis 7 ivliss aWara <strong>da</strong><br />

mTlianad samuslimano saqarTvelo kvlav <strong>da</strong>ubrun<strong>da</strong> saqarTvelos. is, rom am movlenis<br />

mTavar Zalad aRiarebuli iyo mejlisi, imaSic gamoixateba, rom saqarTvelos demokratiuli<br />

respublikis jaris nawilebs, romlebsac sastikad ebrZodnen bolSevikebi <strong>da</strong> ma-<br />

Ti momxreebi, raTa antantas saokupacio jarebis wasvlis Semdeg ar SemoeSvaT isini aWaraSi,<br />

baTumTan axlos, barcxanaSi xvdebian erTmaneTs inglisis saokupacio jarebis<br />

mTavarsar<strong>da</strong>li kuk-kolisi <strong>da</strong> mejlisis Tavmjdomare memed abaSiZe, romelmac Tavis misasalmebel<br />

sityvaSi ganacxa<strong>da</strong>, rom mejlisis mTavari mizani ganxorcielebuli iyo.<br />

mejlisi gamodis aramarto erovnul-ganmanTavisuflebeli brZolis medroSed, aramed<br />

demokratiuli wyobilebis momxre<strong>da</strong>c <strong>da</strong>, ra Tqma un<strong>da</strong>, sabWoTa wyobilebis winaaRmdeg 1 .<br />

barcxanaSi saqarTvelos demokratiuli respublikis jaris nawilebTan Sexvedris dros<br />

warmoTqmul misasalmebel sityvaSi memed abaSiZem masebs mouwo<strong>da</strong> bilSevizmis winaaRmdeg<br />

sabrZolvelad. mejlisis pozicia bolSevikebisa <strong>da</strong> bolSevizmisadmi naTla<strong>da</strong>a gamoxatuli<br />

mejlisis erT-erTi aqtiuri wevris jemal qiqavas sityvaSi, romelic man warmoTqva q. baTumis<br />

profkavSirTa konferenciaze 1920 wlis 29 marts. man Tqva: `aWaris mSromelebi, Tqven, batono<br />

bolSevikebo, ar gamogyvebian. es yvelasaTvis cnobilia. isini Tqven ar gamogyvebian,<br />

sxvaTa Soris, imitomac, rom Tqvens Soris ar aris arc erTi aWareli (xmebi adgili<strong>da</strong>n:<br />

`aris~). Tu Tqvens Soris aris qarTveli muslimani, is TurqeTi<strong>da</strong>n gamoqceuli avanturistia,<br />

Turqia, panislamistia, romlebTanac Tqven, batono bolSevikebo, <strong>da</strong>deT kavSiri <strong>da</strong> TurqeTis<br />

panislamistebTan erTad cdilobT <strong>da</strong>RupoT Cveni qveyana~ 2 . amis Semdeg mejlisis warmomadgenlebi<br />

demonstraciulad toveben profkavSirTa konferencias <strong>da</strong> TavianTi beWdviTi<br />

organos gazeT `samuslimano saqarTvelos~ saSualebiT sastikad akritikeben konferenciis<br />

bolSevikur ga<strong>da</strong>wyvetilebas sabWoTa xelisuflebis <strong>da</strong>myarebis Sesaxeb. werilSi aRniSnulia,<br />

rom `bolSevikebs surT <strong>da</strong>umorCilon Cveni qveyana leninur ruseTs. Cven vafrTxilebT<br />

1 memed abaSiZe (baTumi, 1993), gv. 113.<br />

2 samuslimano saqarTvelo, #328 (1920).<br />

372

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!