14.11.2014 Views

axali da uaxlesi istoria

axali da uaxlesi istoria

axali da uaxlesi istoria

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

amgvarad, wm. ioane sinelis „klemaqsSi“ <strong>da</strong>, saerTod, qristianul literaturaSi<br />

gvelisa <strong>da</strong> veSapis simboloebiT gamoixateba codva, romelic <strong>da</strong>samarcxebelia.<br />

qristianul literaturaSi gveli metaforuli saxea. magram sanam TeologiaSi gveleSapis<br />

<strong>da</strong>marcxeba borotebasTan (codvebTan) brZolis simbolur <strong>da</strong>tvirTvas miiReb<strong>da</strong>,<br />

manamde es brZola pir<strong>da</strong>piri mniSvnelobiT un<strong>da</strong> yofiliyo gagebuli. amas a<strong>da</strong>sturebs<br />

wmin<strong>da</strong> giorgis saxe ikonografiaSi, aseve gvelis (veSapis) realurad ganadgurebis<br />

faqtebi qarTul agiografiaSi: wm. <strong>da</strong>viT garejelis cxovrebaSi gveleSapis <strong>da</strong>wvis epizodi<br />

<strong>da</strong> wm. grigol xanZTelis mowafis mier ori „saSineli“ veSapis locviT mokvdineba<br />

1 . wm. <strong>da</strong>viT garejelis cxovrebaSi aRwerili es saswauli zustad aris asaxuli agre-<br />

Tve u<strong>da</strong>bnos monastris mTavari eklesiis kedlis mxatvrobaSi 2 .<br />

qristianuli drakologia ZiriTa<strong>da</strong>d efuZneba cecxlismfrqveveli <strong>da</strong> Sxamiani ur-<br />

Cxulis iobis wigniseul aRweras, Semdgom ki im simbolur mniSvnelobas, rac drakonma<br />

apokalifsSi miiRo 3 . gveleSapi (gveli, veSapi, urCxuli) bibliaSi gvxvdeba: iobis wign-<br />

Si (26, 13), esaia winaswarmetyvelTan (esaia 27, 1; 51, 9), iona winaswarmetyvelTan (iona 2,<br />

1), <strong>da</strong>niel winaswarmetyvelTan (<strong>da</strong>nieli 14, 22-28), fsalmunebSi (73, 13-14; 90, 13) 4 . gveleSapi<br />

yvelgan borotebas ganasaxierebs.<br />

veSapisa <strong>da</strong> eSmakis gaigivebis Sedegad qristianul xelovnebaSi arsebobs drakonis<br />

mravali sxva<strong>da</strong>sxva saxe. umaRlesi samsjavros scenaSi jojoxeTis karibWe urCxulis<br />

xaxis formiT aris warmodgenili. qriste, romelic Trgunavs sikvdilsa <strong>da</strong> jojoxeTs,<br />

Tava<strong>da</strong>c gveleSapis <strong>da</strong>mmarcxebelia 5 .<br />

qristianul legendebSi gvelTmebrZolebi simbolurad ganasaxiereben brZolas borotebis<br />

winaaRmdeg. kaTolikuri eklesia saerTo jamSi urCxulTan mebrZol samoc<br />

sxva<strong>da</strong>sxva wmin<strong>da</strong>ns icnobs 6 . gvelTmebrZolobis qristianuli motivi Suasaukuneebis evropuli<br />

sagmiro poeziis popularul Temad iqca. aseve Semdgom jvarosnuli laSqrobebis<br />

meSveobiT gavrcelebulma aRmosavlurma gadmocemebma didi gavlena iqonia Suasaukuneebis<br />

saero romanis gmiris idealzec 7 .<br />

folklorSi, iseve, rogorc agiografiul TxzulebebSi, gveleSapis <strong>da</strong>marcxeba<br />

mxolod metafora ar aris. jadosnur zRaprebSi gmirisa <strong>da</strong> gveleSapis namdvili brZolaa<br />

aRwerili, romelsac ara metaforuli, aramed pir<strong>da</strong>piri mniSvnelobiT igebs<br />

msmeneli mTqmelisgan. siuJetTa saerTaSoriso saZiebelSi 8 jadosnuri zRaprebis Svidi<br />

Tematuri jgufi<strong>da</strong>n (1) zebunebrivi mowinaaRmdege, 2) zebunebrivi meuRle an sxva naTesavebi,<br />

3) saswaulebrivi <strong>da</strong>valeba, 4) zebunebrivi Semwe, 5) jadosnuri sagnebi, 6) zebunebrivi<br />

Zala an codna, 7) sxva<strong>da</strong>sxva zRaprebi saswaulebrivze) yvelaze popularuli tipi<br />

aris zRaprebi gmiris brZolis Sesaxeb zebunebriv mowinaaRmdegesTan 9 . es mowinaaRmdege<br />

qarTul zRaprebSi warmodgenilia devis, gveleSapisa <strong>da</strong> sxva avsulebis saxiT. umetes<br />

SemTxvevaSi gveleSapTan brZolas qalwulis gaTavisufleba mosdevs.<br />

prof. T. qurdovaniZe mefis asulis gaTavisuflebis motivis or nairsaxeobas gamohyofs:<br />

„erTis mixedviT, gmiri qvesknelSi gaigebs gveleSapis mier, wylis sanacvlod,<br />

qalis moTxovnis ambavs. gveleSapis SesaWmelad ganwiruli xelmwifis asulis ganTavisuflebis<br />

Semdeg gmiri jildod Txoulobs ara mis xels (motivacia: ukve hyavs sacole),<br />

aramed qveskneli<strong>da</strong>n SuasknelSi ayvanas, rac faskunjis saSualebiT xorcieldeba. amave<br />

siuJetis meore nairsaxeobaSi moqmedeba de<strong>da</strong>miwaze xdeba, gmiri xelmwifis asuls aTavisuflebs<br />

devisagan“ 10 .<br />

es aris Zalze sayuradRebo faqti: qarTul zRaprebSi gveleSapi qvesknelis bina<strong>da</strong>ria<br />

devisagan gansxvavebiT. jadosnur zRaprebSi, romlebSic gmiris qvesknelSi mog-<br />

1 Zveli qarTuli agiografiuli literaturis Zeglebi, il. abulaZis red., I, III, IV (Tbilisi, 1963; 1971;<br />

1968).<br />

2 g. abramiSvili, <strong>da</strong>viT garejelis cikli qarTul kedlis mxatvrobaSi (Tbilisi, 1972).<br />

3 Röhrich L., <strong>da</strong>sax. naSromi, gv. 794.<br />

4 wignni Zuelisa aRTqumisani (Sesaqmnisai. gamoslvaTai), b. gigineiSvilisa <strong>da</strong> c. kikviZis red., I (Tbilisi, 1989).<br />

5 Röhrich L., <strong>da</strong>sax. naSromi, gv. 811.<br />

6 iqve, gv. 795.<br />

7 Мелетинский Э. М., Средневековый роман (Москва, 1983), cтр. 271.<br />

8 Uther H.-J., The Types of International Folktales, A Classification and Bibliography, Based on the System of Antti Aarne and Stith<br />

Thompson, 1 (Helsinki, 2004).<br />

9 T. qurdovaniZe, qarTuli zRapari (Tbilisi, 2002), gv. 54.<br />

10 T. qurdovaniZe, stadialuri cvlilebebi rituali<strong>da</strong>n hagiografiamde, qarTveluri memkvidreoba, V (qu-<br />

Taisi, 2001), gv. 261.<br />

439

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!