axali da uaxlesi istoria

qarTuli xalxuri zRapris erT-erTi mniSvnelovani figura _ gveleSapi yvela tipis
zRaparSi erTnair funqcias ar atarebs 1 , magram im zRaprebSi, sadac gveleSapTan
brZolaa aRwerili, Zlieria qristianobis gavlena.
naxatebi „klemaqsis“ garejuli nusxis arSiebze xalxuri Semoqmedebis nimuSebia
ara marto Sesrulebis teqnikis TvalsazrisiT, aramed Tavisi SinaarsiTac. qarTul eklesiaTa
gviani Suasaukuneebis xalxuri moxatulobebis Sesaxeb i. xuskivaZe wers: „am
mxatvruli movlenis [„xalxuri mxatvrobis“ – e. g.] saxviTi ena martivia _ igi am siRrmeTa
gamo TavisTavad ar metyvelebs, ar acxadebs farul saidumlos da mxolod Tavisi
uSualobiTa da gulwrfelobiT miesadageba siRrmeebSi nagulisxmevis qristianul
arss. formis swored es niSnebi _ sisadave da miamitoba, Taviseburi siwrfele _ rogorc
xalxuri xelovnebis maxasiaTeblebi, amarTleben am gamorCeuli movlenis „xalxurad“
saxeldebas“ 2 . zustad igive da ufro meti SeiZleba iTqvas nikoloz nikraÁs naxatebzec:
arSiebze gamosaxuli suraTebi ara mxolod „klemaqsis“ konkretuli fragmentebis
ilustraciebs warmoadgenen da qristianuli simbolikiT arian datvirTuli, aramed
maTSi gamoxatulia gadamweris cnobierebaSi arsebuli folkloruli warmodgenebi.
nikoloz nikraÁs fantaziiT Seqmnil gamosaxulebebSi naTlad Cans, Tu raoden Zlieri
iyo mis mexsierebaSi xalxuri TxrobiTi Janrebis tradiciebi.
XII saukunis xelnawerSi zRapruli personaJebis gamosaxva Zalian mniSvnelovania,
miTumetes, rom ar mogvepoveba XVII saukuneze ufro adrindeli Canaweri qarTuli zRaprebisa
3 . nikoloz nikraÁs naxatebis mixedviT SegviZlia vivaraudoT, rom XII saukuneSi
qarTuli zRaprebis Txrobas iseTive saxe eqneboda, rogorc es gviandel da Tundac XX
saukunis CanawerebSia asaxuli.
damowmebuli literatura
1. n. abakelia, simbolo da rituali qarTul kulturaSi (Tbilisi, 1997).
2. b. abaSiZe, miTologiis zogierTi sakiTxi qarTul zepirsityvierebaSi (Tbilisi, 1984).
3. g. abramiSvili, daviT garejelis cikli qarTul kedlis mxatvrobaSi (Tbilisi, 1972).
4. v. beriZe, Zveli qarTveli ostatebi (Tbilisi, 1967).
5. e. gogiaSvili, zRapris erTi qristianuli aspeqti (arCevani), religia, # 4-5-6 (Tbilisi,
2000).
6. e. gogiaSvili, jadosnuri zRapris miTosuri da religiuri aspeqtebi, disertacia
(Tbilisi, 2002).
7. k. kekeliZe, qarTuli literaturis istoria, I (Tbilisi, 1960).
8. T. qurdovaniZe, qarTuli zRapari (Tbilisi, 2002).
9. T. qurdovaniZe, stadialuri cvlilebebi ritualidan hagiografiamde, qarTveluri
memkvidreoba, V (quTaisi, 2001).
10. m. Ciqovani, me-17 saukuneSi Cawerili zRaprebi, qarTuli xalxuri poeturi Semoqmedeba,
I (Tbilisi, 1960).
11. Zveli qarTuli agiografiuli literaturis Zeglebi, I (kimenuri redaqciebi), il.
abulaZis red. (Tbilisi, 1963).
12. Zveli qarTuli agiografiuli literaturis Zeglebi, III, il. abulaZis red. (Tbilisi, 1971).
13. Zveli qarTuli agiografiuli literaturis Zeglebi, IV, il. abulaZis red.
(Tbilisi, 1968).
14. wignni Zuelisa aRTqumisani (Sesaqmnisai. gamoslvaTai), b. gigineiSvilisa da c.
kikviZis red., I (Tbilisi, 1989).
1 sxva tipis zRaprebSi, kerZod, zRaprebSi zebunebrivi meuRlis Sesaxeb, gveleSapi gansxvavebul funqcias
asrulebs – is mTavari personaJia da ar aris gmiris mowinaaRmdege. amgvari zRaprebis `qristianizaciis~
sakiTxi arc dgas. isini miTologiur Sinaarss bolomde inarCuneben.
2 i. xuskivaZe, qarTul eklesiaTa gviani Suasaukuneebis `xalxuri~ moxatulobani (Tbilisi, 2003), gv. 13-14.
3 pirveli, 1679 wlis axlo xanebis Canawerebi qarTuli xalxuri zRaprebisa daculia italieli kaTolike misioneris
patri bernarde neapolelis arqivSi, romelic inaxeba kapuCinTa Zvel monaster Torre del Greco-Si. ix. m.
Ciqovani, me-17 saukuneSi Cawerili zRaprebi, qarTuli xalxuri poeturi Semoqmedeba, I (Tbilisi, 1960), gv. 97.
441