14.11.2014 Views

axali da uaxlesi istoria

axali da uaxlesi istoria

axali da uaxlesi istoria

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

saqarTveloSi mcxovrebi sxva eTnikuri umciresobebisaTvis iyo gaTvaliswinebuli. amasTan<br />

<strong>da</strong>kavSirebiT gazeT `alionSi~ gamoqveynebul werilSi `saqarTvelos respublika <strong>da</strong> erovnul<br />

umciresobaTa uflebebi~ iv. gomarTeli xazgasmiT wer<strong>da</strong>, rom saqarTveloSi mcxovrebi<br />

eTnikuri umciresobebi isargebleben `yvela im uflebiT, rac miRebulia respublikaSi.<br />

am mxriv araviTar SezRudvas ara aqvs adgili <strong>da</strong> qarTveli, somexi, TaTari, osi, ebraeli,<br />

berZeni, rusi <strong>da</strong> sxva srulebiT gaTanasworebulni arian. isini rogorc moqalaqeni<br />

sargebloben yvela im politikuri uflebiT, rac miRebulia respublikaSi. amitom Cveni<br />

respublikis moqalaqe <strong>da</strong> qveSevrdomi imgvarive monawileobas miiReben Cveni respublikis<br />

cxovrebaSi, rogorc qarTvelebi.~ amis myar garantias saqarTvelos xelisuflebis mier<br />

gamocemuli sakanonmdeblo aqtebi iZleo<strong>da</strong>. swored es garemoeba qon<strong>da</strong> mxedvelobaSi<br />

s. abulaZes, roca misi avtorobiT <strong>da</strong>beWdil werilSi `osebis amoZravebaze~ osebis misamarTiT<br />

wer<strong>da</strong>: `un<strong>da</strong>T osebs Tavisufali kulturuli ganviTareba? saqarTvelos demokratiuli<br />

respublikis gavleniani jgufebi, mTeli konstitucia Cveni saxelmwifosi amis<br />

srul SesaZleblobas aZlevs maT~ 1 .<br />

s. abulaZis es gancxadeba WeSmaritebas Seicav<strong>da</strong>, radgan im periodSi gamoqveynebuli<br />

saqarTvelos konstituciis proeqtSi, saqarTveloSi mcxovrebi erovnuli umciresobebis<br />

uflebebis gansazRvras XII Tavis 12 muxli qon<strong>da</strong> <strong>da</strong>Tmobili 2 . es uflebebi mxolod<br />

saqarTvelos im moqalaqeebze gavrceldebo<strong>da</strong>, romlebic qveynis mSeneblobis <strong>da</strong><br />

ara ngrevis samsaxurSi iqnebodnen Camdgari. amis Sesaxeb TbilisSi gamarTuli osi social-demokratebis<br />

TaTbirze (1920 wlis 21 seqtemberi) warmoTqmul sityvaSi saqarTvelos<br />

Sinagan saqmeTa ministris moadgile par. WiWinaZe osebis misamarTiT acxadeb<strong>da</strong>:<br />

`vimeoreb, yvela moqalaqe, romelic dgas Cveni respublikis <strong>da</strong>moukideblobis platformaze<br />

sworuflebiani wevria Cveni ojaxisa~ 3 . am elementaruli <strong>da</strong> aucilebeli moTxovnisadmi<br />

morCileba, im etapze saqarTveloSi mcxovrebma TiTqmis yvela eTnikuri umciresobebis<br />

warmomadgenlebma (osebisa <strong>da</strong> afxazebis gar<strong>da</strong>) aucileblobad miiCnies. aRniSnulis<br />

gaTvaliswinebi<strong>da</strong>n gamomdinare, qveyanaSi Seqmnili politikuri situacia, eTnikuri<br />

umciresobebis sakiTxis sabolood ga<strong>da</strong>sawyvetad <strong>da</strong> sakonstitucio CarCoSi mosaqcevad,<br />

drouli nabijis ga<strong>da</strong>dgmas <strong>da</strong> konsesuss <strong>da</strong>fuZnebuli platformis SemuSavebas<br />

saWiroeb<strong>da</strong>. am mxriv, gansakuTrebuli roli ssdm partiis centraluri komitetis<br />

1920 wlis 20 maisis sxdomam Seasrula. rogorc stenografiuli angariSi<strong>da</strong>n irkveva,<br />

sxdomis monawileTa yuradrebis centrSi n. Jor<strong>da</strong>nias moxseneba moeqca. qarTuli erovnuli<br />

saxelmwifos mowyobisa <strong>da</strong> politikuri azrovnebis TvalsazrisiT, aRniSnuli<br />

moxsenebis mniSvneloba imaSi mdgomareobs, rom n. Jor<strong>da</strong>niam eTnikur umciresobaTa<br />

sakiTxi saqarTvelos specifikisa <strong>da</strong> qveynis erovnuli interesebis gaTvaliswinebiT<br />

ganixila, xolo ak. Cxenkeliseuli `sajaro uflebebis~ moTxovna kritikis qarcecxlSi<br />

gaatara. aqe<strong>da</strong>n gamomdinare, saqarTveloSi mcxovrebi `patara erebis naWrebisadmi~ avtonomiiis<br />

miniWeba politikur Secdomad gamoacxa<strong>da</strong>. imave n. Jor<strong>da</strong>nias mtkicebiT,<br />

demokratiuli ruseTis SemadgenlobaSi 1917 wels saqarTvelosTvis avtonomiis moTxovnis<br />

ideiis saqarTveloSi mcxovreb eTnikur umciresobebze gadmotana _ <strong>da</strong>uSvebeli iyo<br />

Tun<strong>da</strong>c im elementaruli mizezis gamo, rom ruseTSi rac un<strong>da</strong> didi uflebebi `miecaT<br />

patara erebisaTvis, mainc verafers <strong>da</strong>aklebdnen ruseTs, rogorc did saxelmwifos.~<br />

xolo aseTive uflebebis saqarTveloSi mcxovreb eTnikur umciresobebze gavrcelebis<br />

SemTxvevaSi, saqarTvelos saxelmwifosaTvis <strong>da</strong>mRupveli aRmoCndebo<strong>da</strong>. `Cven patara<br />

saxelmwifo varT, _ ambob<strong>da</strong> n. Jor<strong>da</strong>nia, _ aq... 16-mde natexi erebia. amdeni xalxi rom<br />

sajaro uflebebiT aRvWurvoT, isini ufro didi centri Seiqmnebian Cvens respublikaSi.<br />

dRes sul sxva pirobebia <strong>da</strong> maSindeli ruseTis pirobebs ver Seva<strong>da</strong>rebT~ 4 . aq garkveviTaa<br />

miniSnebuli im mosalodnel saSiSroebaze, romelic eTnikuri umciresobebisadmi<br />

sajaro uflebebis micemiTa <strong>da</strong> `didi centrebis~ SeqmniT emuqrebo<strong>da</strong> saqarTvelos.<br />

gamosavals n. Jor<strong>da</strong>nia mxolod eTnikuri umciresobebisaTvis Temuri sistemis SemoRebaSi<br />

xe<strong>da</strong>v<strong>da</strong>, radgan masze saxelmwifos erTiani kontrolis ganxorcieleba iqnebo<strong>da</strong><br />

SesaZlebeli. eTnikur umciresobebs `Tu Temebis farglebSi movaTavsebT _ ambob<strong>da</strong> igi<br />

1 s. abulaZe, osebis amoZraveba, mxe<strong>da</strong>ri, #5 (1920), gv. 7.<br />

2 saqarTvelos konstituciis proeqti, Sedgenili <strong>da</strong> gamocemuli saqarTvelos <strong>da</strong>mfuZnebeli krebis mier<br />

(Tbilisi, 1920), gv. 26-27.<br />

3 javelebis ukanaskneli gamosvla <strong>da</strong> osi social-demokratebis pozicia am sakiTxSi, erToba, 3 oqtomberi<br />

(1920).<br />

4 scssa, f. 1825, aRw. 1, saq. 126, furc. 34.<br />

367

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!